هنر نقاشی به عنوان یکی از هنرهای هفت گانه ، پایه و رکن تمام هنرهای تصویری محسوب می‌شود . شغل نقاش کاری خلاقانه بوده و بیان ایده ها و عواطف می باشد . در عین حال هنر نقاشی به عنوان منبع کسب درآمد هم مطرح بوده است . قدمت نقاشی شش برابر زبان نوشتاری می‌باشد . برخی از پژوهشگران معتقدند اولین نقاشی‌های یافت‌شده در غارها بیانگر این است که انسان‌های اولیه با کشیدن نقش حیوانات و شکارشان به نوعی خود را آماده نبرد با آنها می‌کردند .
امروزه شغل نقاشی به عنوان کاری هنری یا محل کسب درآمد مورد توجه است و افراد علاقمند زیادی هستند که به این حرفه مشغولند . در این مقاله سایت پول یابی ضمن معرفی شغل نقاش ، به سبک های هنری ، بازار کار نقاش ، میزان کسب درآمد و مسائل پیرامون این شغل پرداخته می شود .
تعریف نقاشی و نقاش
نقاشی ، نگارگری یا رسم ، فرآیندی است که طی آن رنگ بر روی یک سطح مانند کاغذ یا بوم ایجاد نقش می‌کند و اثری خلق می‌شود . فردی که این فرایند توسط او انجام می‌گیرد نقاش نام دارد .
این واژه بخصوص زمانی به کار می رود که این کار حرفه و شغل شخص مورد نظر باشد . در قیاس با نقاشی، طراحی، سلسله عملیات ایجاد یک سری اثر و نشانه با استفاده از فشار آوردن یا حرکت ابزاری بر روی یک سطح است . کار نقاش در یک کلام، خلق اثر هنری بر پایه هنر نقاشی است .
نقاش با آگاهی از اصول هنر نقاشی و زیبایی شناسی به آفرینش اثر هنری می پردازد . محتوای این اثر می تواند چهره افراد (چهره نگاری)، مناظر طبیعی (طبیعت نگاری)، زندگی روزمره مردم (مردم نگاری)، چهره های مذهبی (شمایل نگاری)، مناظر تاریخی (تاریخ نگاری)، ترکیبی از اشیای بی جان (طبیعت بی جان) و یا اینکه تصویری کاملا ذهنی باشد .
ابزارهایی که معمولا توسط نقاش استفاده می شود، مداد، کاغذ، خط کش، پایه چوبی، بوم، مداد رنگی، آبرنگ، گواش، پاک کن، قلم مو و پاستل می باشند . حوزه کار نقاش به وسعت خلقت است و نقاش می تواند در زمینه های مختلف نقاشی، طراحی، نقاشی متحرک (انیمیشن یا پویانمایی)، پوسترسازی، نقاشی صحنه تئاتر و… فعالیت کند .
نقاش باید ویژگی‌های جسمی و روحی خاصی داشته باشد تا بتواند در کار خود موفق شود . او باید بسیار خلاق، مبدع و دارای ذوق هنری زیاد باشد . نقاش ها معمولا افرادی درون گرا هستند و ساعات طولانی می توانند به تنهایی کار کنند و از کار کردن لذت ببرند .
فارغ از همه مسائل ، هنر نقاشی می تواند به عنوان یک ایده کارهای هنری خانگی پولساز هم مطرح باشد .
هنر نقاشی
هنر نقاشی یعنی نور بخشیدن به چشم بیننده و ناگزیرکردن وی جهت تحسین‌کردن این هنر متعالی . در دوره صفویه، هنر نقاشی ابتدا روح شهر تبریز را رنگ‌نوازی کرد و پس از پایتخت‌شدن اصفهان، به جلوه‌گری در این شهر پرداخت .
بی‌شک بازار قیصریه، عمارت هشت‌بهشت و عالی‌قاپو از نمونه‌های بارز آن است . بنابراین اصفهان را می‌توان تابلوی نقاشی ایران دانست که در دوره صفویه و با ظهور و بروز هنرمندی چون رضاعباسی که امروزه آثارش در کاخ هشت‌بهشت به‌خوبی خودنمایی می‌کند، هنر نقاشی، به‌ویژه مینیاتور و نگارگری را رونق فراوان بخشید .
نقاشی یعنی مستندسازی، روایت‌گری و بیان احساس و ذوق هنرمندانه و نقاشی ایرانی یعنی خلق حماسه از جنس رنگ و بوم . این همان چیزی است که این هنر بومی را در آسیا، از دیگر کشورها متمایز می‌سازد و حرفی برای گفتن دارد .
هنر نقاشی از بروز احساس و جوشش درون هنرمند و ابلاغ پیام تا بیان موضوعات تعیین شده را در بر می‌گیرد . هنرمند نقاش آنچه را که می‌خواهد، توسط اشکال و رنگ‌ها روی سطوح کوچک و بزرگ با ابزار و شیوه‌های گوناگون، نقاشی کرده و توسط آن با دیگران ارتباط برقرار می‌کند .
تاریخچه نقاشی
قدیمی‌ترین نقاشی‌ها در دنیا متعلق به حدود ۳۲۰۰۰ هزار سال پیش می‌باشد، که در گروته شاوه فرانسه قرار دارد . این نقاشی‌ها که با استفاده از افرای قرمز و رنگ‌دانه سیاه، حکاکی و رنگ شده‌اند، تصاویری از اسب‌ها، کرگدن‌ها، شیرها، بوفالوها و ماموت‌ها را نشان می‌دهند . این‌ها نمونه‌هایی از نقاشی در غار هستند که در اغلب نقاط دنیا وجود دارند .
قدمت نقاشی در ایران نیز کمتر از سایر کشورهای برجسته در این حوزه نیست و کهن‌ترین آن مربوط به منظره‌های موجود در غارهای استان لرستان است . البته نقاشی‌هایی نیز از دوره اشکانیان به چشم می‌خورد که می‌تواند گواه خوبی بر قدمت این هنر نزد ایرانیان باشد . کتاب مانی پیامبر، یعنی «ارژنگ» که مربوط به قرن سوم میلادی است ، قدیمی‌ترین اثر ثبتی به صورت کتاب می باشد .
نقاشی ایرانی مثل بسیاری از هنرهای دیگر، فرازوفرود بسیاری داشته است . گاه به واسطه حمله مغولان، تحت تأثیر این قوم قرار گرفت و به‌سان نقاشی‌های چینی، خالی از روح ایرانی شد و گاه مانند دوره صفویه به اوج خود رسید .
اختراع عکاسی تاثیر عمده ای در نقاشی داشت . در دهه‌های پس از تولید اولین عکس در سال ۱۸۲۹ فرایندهای عکاسی بهبود یافته و به‌طور گسترده‌تری مورد استفاده قرار گرفتند و نقاشی را از بسیاری از اهداف تاریخی خود برای تهیه یک ثبت دقیق از جهان قابل مشاهده محروم کرد .
انواع گونه های نقاشی
در نگاه کلی می توان نقاشی را به دو گونه تقسیم‌بندی کرد:
۱- نقاشی تصویری : هنرمند آنچه را در طبیعت و جانداران می‌بیند، بی‌پرده و فقط به‌واسطه بوم به مخاطب منتقل می‌سازد .
۲- نقاشی انتزاعی : هنرمند به درکی از نقاشی و هنر رسیده که فراسوی یک دید عادی، به نقاشی‌اش عمق می‌بخشد و بیننده را به تفکری عمیق‌تر وامی‌دارد .
توجه کنید که این هنر تنها منحصر به بوم و دیوار نمی‌شود . گاه برای تزئین کتاب و مصورسازی آنچه نویسنده برای کتابش نوشته، نیز استفاده می‌شود . مثلا در ایران، این هنر در دوره سلجوقیان کارکرد بسیاری داشت و به آن هنر روشن‌سازی می‌گفتند . یکی از بهترین نمونه‌های آن، تصویرسازی برای شاهنامه فردوسی است که خوشبختانه باقی مانده است .
در ایران، از سال ۱۳۲۸ رشته نقاشی به عنوان یکی از اولین رشته های هنر به صورت دانشگاهی تدریس شد . قبلا آموزش شغل نقاشی به صورت تجربی میان استاد و شاگردان ادامه داشت . در سطح آموزش دانشگاهی، رشته کارشناسی نقاشی شامل دو گرایش نقاشی عمومی (سطوح کوچک) و نقاشی دیواری (سطوح بزرگ) است .
در گرایش نقاشی عمومی، هنرآموزان سبک ها و روش های مناسب نقاشی برای کار در سطح کوچک همچون کاغذ و بوم و انواع تابلوها را می آموزند . قسمت یا شاخه نقاشی دیواری افراد روش ها و فنون مربوط به نقاشی در سطح بزرگ را فرا می گیرند . این شاخه، آموزش نقاشی های دیواری با بن مایه های فرهنگی و اجتماعی مطرح می شود . در کل هنر نقاشی با تمام گونه ها و شاخه هایش در زمره مشاغل خلاقانه و هنری قرار داشته و دارد .
تکنیک های نقاشی
برخی از تکنیک‌های نقاشی عبارتند از:
– رنگ‌زنی غلیظ .
– آبرنگ .
– لعاب دادن .
– نقاشی یا رنگ مومی، نقاشی یا رنگی که با موم آب‌کرده می‌سازند .
– نقاشی دیواری، که معروف‌ترین نوع آن فرسکو است .
– سایش و نقاشی نقطه‌ای .
– فوماتو .
– سامی- ای .
– تکه‌چسبانی (کُلاژ) .
– انجام نقاشی بر روی تخته .
– هنر نقاش با افشانه (اِیر براش) .
– نقاشی طراحی با مواد جدید .
– نقاشی با کامپیوتر .
– با دود .
سبک های معروف نقاشی
سبک‌های نقاشی می‌توانند با روش های به کارگیری یا با توجه به جنبش هنری که بیشترین تطبیق را با مشخصات غالب و حاکمی که نقاشی نشان می‌دهد، مشخص شوند . برخی از مهم ترین و شاخص ترین سبک‌های معروف نقاشی عبارتند از :
– رئالیسم (واقع گرایی)
– امپرسیونیسم (برداشت گرایی)
– پوینتیلیسم (نقطه نقطه یا نقطه چینی)
– هنر خام (هنر ابتدایی یا کودک گونه)
– کوبیسم (حجم گری)
– مدرنیسم (نوگرایی)
– آبستره (انتزاعی)
– پست مدرنیسم (فرا نوین)
– آوانگارد (پیشگام، وابسته به مکتب‌های هنری نوین و غیر سنتی)
– کانستراکتیویسم (ساخت گرایی)
– کناره سخت (لبه سخت)
– گرافیتی
– مینیاتور
مهارت های مورد نیاز نقاش
نقاشی از آن دسته هنرهایی است که خیلی زود به عنوان یک شغل جای خود را میان مشاغل حوزه هنر باز کرد . افراد زیادی هستند که از این طریق کسب درآمد می کنند . البته نقاش باید ویژگی‌های جسمی و روحی خاصی داشته باشد تا بتواند در کار خود موفق شود . او باید بسیار خلاق، مبدع و دارای ذوق هنری زیاد باشد . برخی از توانمندی و مهارت های مورد نیاز نقاش عبارتند از :
– ذوق و شم هنری فراوان .
– خلاقیت بسیار زیاد .
– دید دقیق ، هنری و نگاه موشکافانه به اطراف خود برای پاسخ درست به نیاز مخاطب .
– شناخت خوب از رنگ ها (رنگ شناسی مناسب) و توانایی تشخیص آنها از یکدیگر .
– آشنایی با تمامی سبک ها و ابزارهای نقاشی .
– علاقه مندی و توانایی کار فردی (در هنگام کشیدن نقاشی ها) و یا به عبارتی داشتن شخصیت درون گرا .
– صبر و پشتکار زیاد .
– آشنایی نسبی با سایر هنرهای تجسمی و تصویری .
– علاقه به تدریس و آموزش (زمانی که نقاش به کار تدریس نقاشی می پردازد . )
تحصیلات لازم برای شغل نقاش
برای ورود به شغل نقاشی لزوما به گذراندن دوره های آموزشی یا تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی نیازی نیست . بسیاری از افراد که زمینه هنری خوبی در نقاشی دارند، به دنبال علاقه خود رفته و وارد این کار می شوند . البته مسلم است برای تبدیل شدن به یک نقاش حرفه ای، باید به صورت حرفه ای آموزش دید .
اگر می خواهید به صورت حرفه ای، شغل نقاشی و هنر نقاشی را یاد بگیرید، حتما نیازی به رفتن به آموزشگاه های مختلف و کلاس های نقاشی خصوصی نیست . می توانید در وقت و هزینه خود صرفه جویی کرده و از پکیج های آموزشی موجود در بازار استفاده کنید .
همچنین برای آموزش حرفه ای نقاشی می توانید به هنرستان، دانشگاه و یا آموزشگاه های آزاد بروید . دانش آموزان علاقه مند به نقاشی پس از گذراندن سال اول دبیرستان می توانند وارد هنرستان در رشته نقاشی شوند . زمینه تحصیل در رشته نقاشی در دانشگاه های کشور در سطوح فوق دیپلم، کارشناسی و کارشناسی ارشد وجود دارد .
شخصیت های مناسب شغل و هنر نقاشی
شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی دارد . چون هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد . حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند .
همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل وجود دارند . لذا نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند . اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند .
برخی از شخصیت های مناسب شغل نقاش عبارتند از :
– شخصیتی که در خلق آثار منحصر به فرد با کمک خلاقیت و ایده های خود تواناست .
– فردی که از فرآیندهای خلاق و چالشی لذت می برد .
– دوست دارد خود و نظراتش را به شکلی خلاقانه ابراز کند و در کار خود آزادی فردی و انعطاف پذیری داشته باشد .
– افرادی که از کارهای خلاق و بکر لذت می برند و از شم خود در خلق آثار استفاده می کنند .
– فردی است که معمولا کار به تنهایی را دوست دارد و ترجیح می دهد با گروه های کوچک که دارای ذوق و استعداد خوب هستند، کار کند .
– شخصیتی که توجه زیادی به جزئیات دارد .
– از زیبایی شناسی فراوانی برخوردار بوده و دوست دارد هنر خود را برای دیگران به نمایش بگذارد . او از سرگرم کردن دیگران لذت می برد .
– کار با دست و استفاده از حواس پنجگانه در کار را دوست دارد . به کارهای منعطف و به دور از ساختار و مقررات زیاد علاقه دارد .
آینده شغلی و بازار کار نقاش
شغل نقاش مانند سایر مشاغل و کسب و کارها برای ادامه ، نیاز به درآمد و پولسازی دارد . نقاش می تواند با تهیه مجموعه ای از نقاشی های خود، هر چند وقت یک بار نمایشگاه نقاشی برگزار کرده و کارهای خود را به فروش برساند . همچنین می تواند به طور سفارشی برای برخی از مشتریان نقاشی بکشد .
کارهایی از قبیل، برقراری ارتباط با افراد مختلف و شرکت در نمایشگاه ها و جشنواره های مختلف در پیشرفت کاری هر نقاش می تواند بسیار موثر باشد . یکی از کارهایی که اکثر نقاشان انجام می دهند، تدریس و آموزش نقاشی است . نقاش ها می توانند به طور خصوصی و یا در هنرستان ها، آموزشگاه‌هاي آزاد و یا دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی هنر خود را به علاقه مندان آموزش دهند .
همچنین زمینه های کاری مناسبی برای نقاشان در مطبوعات و نشريات، صداوسيما، فرهنگسراها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، شهرداري‌ها (به عنوان طراح و مجري نقاشي‌هاي ديواري) و موسسات تبلیغاتی وجود دارد . امروزه بازار کار و درآمدزایی شغل نقاش تا حدود زیادی به میزان مهارت ، توانایی بازاریابی و همچنین تعامل با سایر نهادها بستگی دارد .
خلاصه اینکه کسب درآمد از طریق هنر نقاشی با توجه به شرایط فعلی جامعه یکی از راههای کسب درآمد ساده و آسان محسوب نمی شود . نقاشان برای امرار معاش به نظر می رسد با چالش های زیادی مواجه باشند .
میزان درآمد نقاش
واقعیت فعلی جامعه ما این است که برخی از حوزه های هنری از جمله نقاشی، در جامعه به عنوان یک شغل رسمی شناخته نمی شود و بیشتر کاری هنری محسوب می شوند . به همین دلیل شاید بتوان گفت این نوع مشاغل در نزد عموم مردم، به عنوان یک شغل و منبع درآمد، ارزش واقعی خود را ندارند . لذا وجود این نوع نگاه در میزان درآمد شغل نقاش در جامعه تاثیر زیادی دارد .
نقاش معمولا تنها از طریق کشیدن نقاشی و فروش آنها درآمد ندارد . همان طور که اشاره شد، بیشتر آنها برای گذراندن زندگی خود به کارهای دیگری از جمله تدریس و آموزش به علاقمندان می پردازند . برخی نیز با برقراری ارتباط با سازمان ها، موسسات و مراکز مرتبط سفارش کار گرفته و درآمدی نیز از این طریق کسب می کنند .
تعدادی از نقاشان که به صورت رسمی در سازمان های مربوطه استخدام می شوند، مطابق با قوانین و مقررات استخدامی، حقوق دریافت می کنند . بدیهی است نقاشانی که توانایی، مهارت و تجربه کافی در نقاشی داشته باشند و بتوانند ارتباطات خوبی با سایر افراد یا مراکز مرتبط برقرار کنند، از نظر درآمدی نیز می توانند در سطح خوبی باشند .
میزان درآمد شغل نقاش در برخی از کشورهای جهان عبارتند از :
آمریکا : متوسط درآمد سالیانه نقاش ۴۳۰۰۰ دلار می باشد .
استرالیا : میانگین درآمد نقاش در سال حدود ۶۶۰۰۰ دلار آمریکا است .
انگلستان : درآمد متوسط هر ساعت نقاش مبلغ ۲۵ دلار آمریکا می باشد .
کانادا : متوسط درآمد سالانه نقاش معادل ۳۳٫۰۰۰ دلار آمریکا است .
البته با توسعه و نفوذ اینترنت می توان از این طریق برای کسب درآمد اینترنتی استفاده کرد . نقاشان و هنرمندان می توانند ضمن ارائه آموزش های آنلاین ، به فروش محصولات و تابلوهای هنری هم از طریق اینترنت توجه ویزه داشته باشند . اینترنت بستری عالی برای بازاریابی ، جذب مشتری و هنرآموز می باشد .
چالش های مشاغل نقاشی
واقعیت این است که مشاغل حوزه هنر از آسیب ها و مشکلات مشاغل دیگر بی نصیب نیستند و مسائل خاص خود را دارند . در این میان، همه نقاش ها هم با چالش هایی روبه رو هستند که مهمترین آنها عبارتند از :
۱- درآمد کم و ثابت نبودن آن
یکی از مهم ترین مشکلاتی که در شغل نقاش وجود دارد و در واقع جزء جدایی ناپذیر آن است ، درآمد پایین و کاملا بدون ثبات آن است . راههای درآمدزایی یک نقاش در دوره های زمانی مختلف، کاملا متفاوت است . همین موضوع موجب می شود در شغل نقاشی با بحران برنامه ریزی برای درآمد و تامین هزینه های جاری روبه رو شوند .
۲- گرانی ابزار و لوازم نقاشی
در کنار درآمد پایین و متغیر در شغل نقاشی، بالا بودن هزینه ابزار و لوازم نقاشی معضل بزرگی محسوب می شود . با وجود تورم سرسام آور جامعه ، امروزه وسایل نقاشی بسیار گران شده ، لذا تهیه آنها از عهده هر کسی ساخته نیست .
۳- هزینه بالای برگزاری نمایشگاه نقاشی
یکی از راه های عمده درآمدزایی در شغل نقاشی، ارائه آثار هنری در نمایشگاه ها و گالری ها است که اغلب هزینه های بسیار بالایی دارند . برای یک نقاش به صورت عمومی که درآمد متغیر و اغلب پایینی دارد، حضور در این نمایشگاه ها یک چالش جدی محسوب می شود .
معرفی برخی از نقاشان معروف
– لئوناردو داوینچی : نقاش و هنرمند ایتالیایی دوره رنسانس . شام آخر، مونالیزا، تعمید مسیح و ستایش مغان از کارهای برجسته او می باشد .
– رامبرانت : نقاش مشهور هلندی . شام در امائوس، سلاخ خانه، سران صنف پارچه فروش، گشت شبانه و دانائه برخی از کارهای شاخص این هنرمند پرآوازه است .
– ونسان ون گوگ : نقاش معروف هلندی و یکی از تاثیرگذارترین نقاشان سبک پُست‌امپرسیونیسم . سیب زمینی خورها، تراس کافه در شب، گل های آفتابگردان و شب پرستاره از کارهای شاخص اوست .
– کمال الملک : نقاش معروف ایرانی . فالگیر بغدادی، دو دختر گدا، عمو صادق شیرازی، تصویر ناصر الدین شاه، کاخ سلطنت آباد و خانه دهاتی نمونه ای از آثار ارزشمند این استاد ایرانی می باشد .
– حسین بهزاد : نقاش نامدار ایرانی . فردوسی، شیرین و فرهاد، ایوان مداین، چوگان و شب قدر حافظ برخی از آثار ارزنده این هنرمند است .
– محمود فرشچیان : یکی از اساتید نقاشی ایرانی . ضامن آهو، پنجمین روز آفرینش، عصر عاشورا و ستایش از آثار برجسته این استاد نامدار می باشد .
سخن پایانی شغل نقاش
برای انتخاب شغل نقاشی باید به وضعیت استخدام و بازار کار شغل نقاش نگاه کرد . افرادی که شغل شان نقاشی است می توانند به صورت آزاد و یا حتی پروژه ای کار کنند . فروش آثار هنری در شغل نقاشی از طریق گالری های هنری و البته نمایشگاه هایی است که برای بازدید عموم برگزار می شود . درآمد اصلی یک نقاش می تواند با فروش دوره ای و یا موردی تابلوهای نقاشی تامین شود .
متاسفانه برای شغل نقاش ها مانند سایر هنرمندان تجسمی حقوق ثابتی وجود ندارد و می توانند به صورت شخصی با فروش آثارشان کسب درآمد کنند . با این حال بسیاری از مراکز هنری و فرهنگی مانند شهرداری ها و یا حتی برخی سازمان های دولتی و غیردولتی، ممکن است پروژه هایی را برای نقاشی، رنگ آمیزی هنری، طراحی دیوارها و یا حتی بنرهای تبلیغاتی تعریف کنند . در این پروژه ها از نقاش ها و طراحان متبحر نقاشی دعوت به همکاری می شود .
نکته آخر شغل نقاش اینکه، قطعا نقاشانی که توانایی خلق روان‌تر و زیبای آثار هنری دارند، همیشه موقعیت های شغلی بیشتری دارند . در کنار فروش آثار یا انجام پروژه های نقاشی و طراحی، آموزش اصول نقاشی، یکی از راه های کسب درآمد در شغل نقاشی است . یک نقاش متبحر و با تجربه می تواند با برگزاری کلاس های خصوصی یا جمعی، از هنر نقاشی کسب درآمد کند . البته این شکل درآمدزایی در شغل نقاشی، مستلزم داشتن توانایی انتقال مهارت به دیگران است .