مفهوم و تعریف کار و شغل

با اطمینان می توان گفت که کار و شغل با سرشت بشر گره خورده است . برای همین آگاهی از مفهوم و تعریف کار و شغل می تواند بسیاری از مسائل و ابهامات را حل و فصل کند . شغل یا پیشه فعالیتی اختیاری و کاملا ارادی است که انسان ها برای پشتیبانی و یا رفع نیازها و خواسته‌های خود ، دیگران و یا یک جامعه وسیع‌تر و گسترده تر ، انجام می‌دهند .

از نظر اقتصادی ، کار یا پیشه را می‌توان به عنوان یک فعالیت انسانی تصور کرد که (همراه با دیگر نهاده‌های تولید) به کالاها و خدمات در یک اقتصاد کمک می‌کند .

انسان های نخستین در زمان های قدیم و قبل از تاریخ ، همیشه برای وفق دادن طبیعت با خودشان و رفع نیازهایشان، اقدام به تغییر کار و شغل کرده اند . مثلاً در جوامعی که هیچ گونه محصولات غذایی و زراعی کشت نمی شد (مانند فرهنگ های شکار و گردآوری خوراک) افراد برای گرم کردن خود در زمستان ، پناهگاه یا آتش درست می کردند . در هر حال کار آنقدر با ذات انسان همسو شده است و لازمه رشد روح بشری می باشد که نبود آن فرد را به سمت افسردگی سوق می دهد .

بی دلیل نیست که کار را جوهر مرد می دانند . به همین دلیل در این مقاله سایت پول یابی به اشکال و نظریات مختلف درباره مفهوم و تعریف کار و شغل پرداخته می شود . در اینجا ، تعاریف و دیدگاه های متنوع درباره شغل ، حرفه ، پیشه و کار بررسی می شود . امیدوارم مورد توجه مخاطبان قرار گیرد .

نگاهی اجمالی به اهمیت کار و شغل

مفهوم کار می تواند به عنوان انجام وظایفی تعریف شود که متضمن صرف کوشش فراوان فکری و جسمی است . هدفش هم ، تولید کالاها و خدماتی است که نیازهای انسان ها را در زمینه های مختلف برآورده می سازد . کار در همه فرهنگ ها اساس نظام اقتصادی یا اقتصاد است ، که شامل نهادهایی است که با تولید و توزیع کالاها و خدمات سروکار دارند . شغل و کار موتور پیشران تمام جوامع بشری بوده و است .

پیشه برای تمام جوامع ، یک پایه است اما می‌تواند به‌طور گسترده‌ای در درون و میان آنان متفاوت باشد . از گردآوری منابع طبیعی با دست گرفته تا فناوری‌های پیچیده‌ای که جایگزین تلاش فیزیکی یا حتی ذهنی بسیاری از انسان‌ها می‌شود ، را شامل می شود . همه به جز ساده‌ترین کارها نیز به مهارت‌ها ، تجهیزات یا ابزارهای ویژه و منابع دیگری مانند مواد اولیه برای تولید کالاها نیاز دارند .

جدای از هر فرآیند یا صنعت ویژه‌ای ، انسان نهادهای گوناگونی را برای جا انداختن مفهوم پیشه و شغل در جامعه ایجاد کرده‌است . از آنجایی که انسان‌ها روزگرد هستند ، بیشتر در طول روز کار می‌کنند و شب را بیشتر به استراحت و تفریح می گذرانند .

باید اعتراف کرد که همه انسان ها به نظام تولید وابسته اند . یقینا اگر خوراک ، آب و سرپناه فراهم نمی شد انسان نمی توانست زنده بماند و سالیان سال زندگی کند و ادامه نسل بدهد . به هر حال در همه جوامع امروزه ، فعالیت تولیدی یا کار ، بیش از هر نوع فعالیت دیگری بخش عمده زندگی اکثر مردم شده است . مفهوم شغل و کار در ایران هم سابقه دیرینه دارد . حیات بشری به کار و شغل و تولید وابسته است .

معنی لغوی کار ، شغل

مهمترین معنی برای آن عبارتند از : مشغولیت ، معامله ، شغل ، کسب .

مترادف های آن در فرهنگ های لغت اینگونه آمده است :

۱- پيشه ، حرفه ، شغل ، كسب ، مشغله .

۲- نقش ، وظيفه .

۳- منصب .

۴- عمل ، فعل ، كردار .

۵- امر ، ماجرا .

۶- اثر ، هنر .

۷- ساخت ، صناعت .

۸- تقدير ، سرنوشت ، مرگ .

۹- اتفاق ، پیشامد ، حادثه ، ماوقع .

۱۰- مساله ، موضوع .

۱۱- جنگ ، كارزار .

۱۲- كشت وكار .

۱۳- كاسبی

معنی و معادل کار و شغل در زبان های خارجی

زبان انگلیسی :

work, job, labor, task, function, thing, office, act, duty, workmanship, service, action, affair, deed, laboring, vocation, opus, appointment, karma, avocation, ploy, concave, fist, kettle of fish, shebang, activity, proposition, labouring

زبان عربی :

عمل ، مهمة ، شغل ، مهنة ، كتاب ، أثر ، نتيجة ، مصنع ، قطعة الشغل ، رغوة ، الأجزاء العاملة ، أثر أدبي ، اضطهاد ، تعذيب ، فعل ، اشتغل ، حول ، أعد من طريق التحويل ، أدار ، حل مسألة ، سدد من طريق العمل ، أحرز مكانة ، احتال ، أثار ، حدث ، نستخدم في العمل .

فارسی به عربی :

استخدام ، برید ، تجارة ، شغل ، عمل ، مهنة .

زبان ترکی :

iş

زبان فرانسوی :

travail

زبان آلمانی :

arbeiten

زبان اسپانیایی :

trabajar

زبان ایتالیایی :

lavoro

معنی واژه شغل /Soql/

مترادف شغل : پیشه ، حرفه ، سمت ، کار ، کسب ، مقام ، منصب ، مشغله ، اشتغال ، خدمت ، عمل ، فعل ، وظیفه .

برابر پارسی : کار ، پیشه .

معنی انگلیسی واژه شغل :

business, calling, career, collar_, employment, job, line, métier, occupation, office, place, position, post, profession, pursuit, situation, vocation, work, berth, billet, mtier, walk

معانی شغل در لغت نامه دهخدا

شغل . [ ش َ ] ( ع اِ ) ج ِ شَغْلة.

شغل . [ ش َ / ش ُ ] ( ع مص ) در کار داشتن کسی را . مشغول کردن . به کار واداشته شدن ، شُغِل َ به. مشغول شدن . مشغول کردن و به سرگرمی واداشتن ، شغل عنه .

شغل . کار. ضد فراغ . سرگرمی . آنچه مایه مشغولیت باشد . کارهای نامنظم روزانه مربوط به نیازمندیهای زندگی .

حرفه . پیشه . صنعت . کاری که شخص در زندگی برای خود انتخاب کرده است.

شغل تو چو رای تو قوی شد     بخت تو چو عمرتو جوان باد . (شعر مسعود سعد سلمان)

او در آن شغل سیرت پسندیده پیش گرفت. ( ترجمه تاریخ یمینی).

– پرداختن شغلی ؛ به انجام رساندن آن مهم . فارغ شدن از گرفتاری و امر مهمی : یک هفته آنجا مقام کردند که تا این شغل بپرداختند. ( تاریخ بیهقی).

– شغل آزاد : پیشه ای جز شغل دولتی . ( فرهنگ فارسی معین ).

– شغل دولتی : کار در یکی از ادارات دولتی.

– شغل راندن ، اجرا کردن مأموریت . انجام دادن خدمت دولتی. بجای آوردن وظیفه حکومتی : شغل امور وزارت و حساب بوالخیر بلخی می راند. ( تاریخ بیهقی )

– شغل زمانه : کنایه از سلطنت . اداره کردن امور جهان یا کشور .

و معانی دیگر از شغل و کار وجود دارد ، برای آگاهی بیشتر به لغت نامه دهخدا رجوع شود .

معنی و تعارف کار و شغل در لغت نامه ها

– فرهنگ فارسی

کار ، پیشه ، اشغال جمع .

( اسم ) کار پیشه جمع : اشغال . یا شغل آزاد . پیشه ای جز شغل دولتی . یا شغل دولتی . کارمند یکی از ادارات دولتی بودن .

با کار و کاردار و مشغول مرد با کار .

– فرهنگ معین

(شُ ) [ ع . ] (اِ. ) کار ، پیشه .

– فرهنگ عمید

کار ، پیشه .

– دانشنامه اسلامی

معنی شُغُلٍ : کاری که آدمی را به خود مشغول سازد و از کارهای دیگر باز بدارد .

«شُغُل» (بر وزن شتر) و «شُغْل» (بر وزن قفل) هر دو به معنای حادثه و حالتی است که برای انسان روی می دهد و او را به خود مشغول می دارد ، خواه مسرت بخش باشد و یا غم انگیز .

– دانشنامه عمومی

شُغل یا پیشه فعالیتی منظم است که در ازای دریافت پول انجام می شود . یک فَرد عموما یک شغل را با کارمندی ، داوطلبی ، یا شروع کسب وکار آغاز می کند . مدت زمان یک شغل می تواند از یک ساعت ( در مورد کارهای خاص ) تا تمام طول عمر ( مثلاً در مورد برخی قاضی ها ) به درازا بکشد . اگر یک فرد برای نوع مشخصی از شغل تربیت شده باشد ، بدان حرفه یا پیشه می گویند . مجموعهٔ شغل های یک فرد در طول زندگی ، سوابق شغلیِ آن فرد را تشکیل می دهد .

مترادف های کلمه کار و شغل در زبان انگلیسی

– post (اسم)

پست ، تعجیل ، مسئولیت ، منصب ، سمت ، موقعیت ، مسند ، مقام ، شغل ، چاپار ، صندوق پست ، بسته پستی ، پست خانه ، ارسال سریع ، سیستم پستی ، تیر تلفن و غیره ، پست نظامی ، مجموعه پستی ، تیر دگل کشتی و امثال آن .

– office (اسم)

مسئولیت ، کار ، منصب ، وظیفه ، خدمت ، دفتر ، اداره ، اشتغال ، مقام ، شغل ، دفتر کار ، محل کار ، احراز مقام .

– profession (اسم)

اقرار ، اعتراف ، حرفه ، پیشه ، شغل ، سوگند ملایم ، حرفه ای .

– work (اسم)

فعل ، کار ، عملیات ، چیز ، وظیفه ، سعی ، ساخت ، استحکامات ، زحمت ، شغل ، زیست ، کارخانه ، نوشتجات ، موثر واقع شدن ، اثار ادبی یا هنری .

– job (اسم)

کار ، امر ، ساخت ، شغل،  ایوب .

– situation (اسم)

جا ، وضع ، حالت ، موقعیت ، وضعیت ، حال ، شغل ، موقع .

– position (اسم)

وضع ، موقعیت ، مسند ، مقام ، وضعیت ، مرتبه ، مکان ، شغل ، جایگاه ، محل ، موضع .

– employ (اسم)

شغل .

– vocation (اسم)

کار ، میل ، حرفه ، کسب ، صدا ، احضار ، پیشه ، شغل ، حرفه ای ، هنرستانی .

– occupation (اسم)

سرگرمی ، حرفه ، اشتغال ، اشغال ، پیشه ، تصرف ، شغل .

– trade (اسم)

سرگرمی ، ازار ، حرفه ، کسب ، داد و ستد ، سودا ، تجارت ، کاسبی ، سوداگری ، پیشه ، بازرگانی ، شغل ، مبادله کالا ، آمد و رفت .

– metier (اسم)

سرگرمی ، حرفه ، کسب ، رویه ، شغل .

شغل چیست و چه مفهومی دارد ؟

در ادامه این مقاله سایت پول یابی به بررسی تعریف کار و شغل از دیدگاه های مختلف می پردازم :

از دیدگاه اقتصاددانان لیبرال ، کار به طور عمده از طریق هدف ها و فواید خود و ارزش محصولی که خلق می کند ، مشخص می شود .

از نظر مارکس کار مجموعه اعمالی است که انسان به کمک مغز ، دست ، ابزار و ماشین ها برای استفاده علمی از ماده  روی آن انجام می دهد . ضمن اینکه ، این اعمال متقابلا بر انسان اثر می گذارد و او را تغییر می دهد . فرآیند کار در محصول و در ارزش مصرف ، پایان می پذیرد . وی معتقد است کار ، عملی است که ما بین انسان و طبیعت انجام می گیرد و فعلی م باشد که فاعل آن انسان و مفعول آن طبیعت است .

اگر بخواهیم بحثِ کار را به سمت مفهوم شغل سوق دهیم باید بگوییم : زمانی که کار با صفات شخصیتی فرد همسو و همخوان باشد به آن شغلمی گویند . در غیر این صورت کار به مفهوم کار  باقی می ماند .

همچنین شغل کار یا تجارتی است که فرد به وسیله آن امرار معاش می کند و وظیفه ای تلقی می شود که فرد به انجام آن مشغول است . بابت آن حقوق و دستمزد دریافت می کند و در واقع حالتی از مشغول بودن می باشد .

دسته بندی افراد شاغل

افراد شاغل را می توان به دو گروه تقسیم کرد :

۱- افرادی که به طور مستقل برای خودشان کار می کنند .

۲- کسانی که در ازای انجام یک کار یا وظیفه مشخص ، حقوق می گیرند .

البته یک شغل ، ترکیبی از وظایف ، مسئولیت و فعالیت می باشد . تناسب بین شغل و ویژگی های شخصیتی در سال های جدید خیلی مورد توجه است . تناسب بین دو مفهوم شغل و ویژگی های شخصیتی علاوه بر کارفرمایان ، برای کارجویان نیز اهمیت دارد .

ویژگی های شغلی و شخصیتی

به هر حال از نظر روانشناسان و مشاوران شغلی هرچه بین ویژگی های شغلی و ویژگی های شخصیتی فرد تناسب بیشتری وجود داشته باشد رضایت فرد نیز بالاتر می رود . طبیعتاً به دنبال آن می توان گفت هر چقدر رضایت شغلی بالاتر رود فرد مورد نظر در شغل و پست خود تلاش و کوشش بیشتری را برای رسیدن به اهداف سازمان می کند .

به عبارتی احساس تعلق خاطری بیشتری نسبت به سازمان پیدا می کند . به همین دلیل کارفرمایان این روزها در تلاش هستند افرادی را در سازمان جذب کنند که دارای ویژگی های مورد نظر شغلی باشند .

خلاصه اینکه کارفرمایان برای جذب افراد مورد نظر خود از علم و دانش مشاوران سازمان خود بهره می گیرند . مشاوران سازمان ها نیز سعی می کنند از طریق ارائه مشاوره های گوناگون و انواع ها تست های روانشناختی شغلی استفاده می کنند .

از طرفی کارجویان نیز این روزها شدیدا به دنبال مشاوره شغلی هستند تا بتوانند شغل ها و پُست های مورد علاقه خود را که با ویژگی ها و استعدادهای مورد نظر آنان همخوان می باشد ، پیدا کنند . چون یافتن کار و شغل خوب ، دغدغه افراد زیادی است .

در صورتی که تمایل به ارزیابی رضایت شغلی داشته باشید ، می توانید تست رضایت شغلی انجام دهید . همچنین برای ارزیابی علایق و رغبت های شغلی و تحصیلی می توانید تست رغبت سنج تحصیلی و شغلی استرانگ را انجام دهید و یا از تست رغبت سنج هالند استفاده کنید .

بیکار کیست ؟

بر اساس تعریفی که مرکز آمار ایران از فرد بیکار ارائه داده است ، بیکار فردی است که در طول یک هفته ، کاری که بابت آن حقوق دریافت کند انجام ندهد . درطول یک هفته به دنبال کار باشد و برای انجام یک کار یا دریافت مزد آماده باشد ، می گویند .

مفهوم فرصت شغلی

موقعیتی که هنوز اشتغال در آن صورت نگرفته و فرد برای یک موقعیت شغلی انتخاب و استخدام نشده باشد را فرصت شغلی می گویند . به عنوان مثال و برای درک بهتر این مسئله زمانی که در یک سازمان ، کارمندی شغل خود را ترک می کند و جایگاه او خالی می شود ، یک فرصت شغلی برای دیگران به وجود می آید .

بررسی تفاوت کار، شغل و حرفه با یکدیگر

برای درک بهتر باید بین کار و شغل ، تفاوت ها و تمایزها را دانست . شغل یک اصطلاح گسترده تر برای توصیف فعالیت ها و کارهایی است که فرد انجام می دهد . یعنی به انجام آن مشغول است و بابت آن حقوق یا دستمزد دریافت می کند .

کار اشاره به کاری دارد که فرد در یک سازمان انجام می دهد و بابت انجام آن دستمزد دریافت می کند .

حرفه یا زمینه کاری در بر گیرنده مجموعه نقش های کاری است که فرد در طول زندگی خود بر عهده می گیرد و انجام می دهد .

مفهوم شغل در اقتصاد و کسب و کار

شغل یکی از کلمات کلیدی در اقتصاد و کسب و کار است . در مناظره‌های انتخابی ، سیاستمداران مدام از تعداد شغل‌هایی که ایجاد کرده‌اند یا ایجاد خواهند کرد حرف می‌زنند . مدیران سازمان‌ها و کسب و کارها یکی از افتخارات خود را ایجاد شغل می‌دانند . کسانی که می‌خواهند اختلاس کنند ، معمولاً به «ایجاد اشتغال» استناد می‌کنند . زمانی که می‌خواهند وام‌هایی را که گرفته‌اند پس ندهند ، از «نابودی مشاغل» حرف می‌زنند .

ما انسان‌ها برای گذران زندگی به درآمد نیاز داریم . برای کسب درآمد به شغل . پس طبیعی است که این واژه برای همه‌ ما مهم و کلیدی باشد . وقتی در فضای کسب و کار از مدیریت منابع انسانی حرف می‌زنیم ، نخستین مفهومی که با آن درگیر می‌شویم «شغل» است .

رابطه‌ای که یک شرکت ، کسب‌و‌کار یا سازمان را به اعضای خود وصل می‌کند «شغل» است . تقریباً هیچ‌کس حاضر نیست بدون عنوان شغلی مشخص با یک مجموعه کار کند . چون با مشخص شدن شغل و عنوان شغلی ، تعهدات فرد به یک مجموعه و متقابلاً تعهدات آن مجموعه به فرد شفاف‌تر می‌شود .

بخش بزرگی از اصطلاحات تخصصی مدیریت منابع انسانی هم به نوعی با واژه‌ی شغل ساخته شده‌اند : «موقعیت شغلی ، فرصت شغلی ، رضایت شغلی ، عملکرد شغلی ، شرایط احراز شغل ، مسیر شغلی و …» .

پس اگر قرار است به عنوان کارشناس یا مدیر منابع انسانی فعالیت کنید ، باید پیش از هر چیز مفهوم شغل را بشناسید و با ماهیت شغل آشنا باشید . همه‌ مباحث و اصطلاحاتی که در مدیریت منابع انسانی مطرح می‌شوند ، فقط زمانی معنا پیدا می‌کنند که ابتدا تعریف شغل برای شما شفاف شده باشد .

تعریف شاغل از نظر مرکز آمار ایران

بسته به اینکه به سراغ چه فرد یا نهادی بروید ، تعریف شغل و شاغل متفاوت خواهد بود . به عنوان نقطه‌ شروع، می‌توانیم به سراغ مرکز آمار ایران برویم . واضح است که مرکز آمار ایران به واسطه‌ وظیفه و ماموریتش باید اصطلاحات مختلف را تعریف کند تا بتواند آنها را اندازه گرفته و گزارش‌های دوره‌ای خود را ارائه دهد . مرکز آمار ابتدا تعریف کار را ارائه کرده و بر اساس آن شغل و شاغل را هم تعریف کرده است :

۱- تعریف کار (مرکز آمار)

هر فعالیت اقتصادی فکری یا بدنی است که به منظور کسب درآمد (نقدی و یا غیرنقدی) صورت پذیرد و هدف آن تولید کالا یا ارائه خدمت است .

۲- تعریف شاغل (مرکز آمار)

افراد ۱۰ ساله و بیشتر (حداقل سن تعیین شده) که در هفته‌ تقویمی قبل از هفته‌ آمارگیری (هفته‌ مرجع) طبق تعریف کار ، حداقل یک ساعت کار کرده‌اند و یا به دلایلی ، به طور موقت کار را ترک کرده باشند .

به نظر می رسد که ، تعریف شاغل از نظر مرکز آمار ایران بسیار سهل‌گیرانه است . در حدی که اگر تمام سال‌های قبل را بیکار باشید و در هفته‌ گذشته مثلاً یک بار یک نفر را سوار خودرو خود کرده و از او کرایه گرفته باشید، در گروه «افراد شاغل» قرار می‌گیرید .

اگرچه این نوع تعریف شغل و شاغل می‌تواند برای اقتصاددان‌ها و آمارگیران به کار بیاید ، اما برای یک مدیر منابع انسانی چندان مفید نیست . پس بهتر است به سراغ تعریف‌های دیگر برویم .

تعریف کار از نظر سازمان بین المللی کار

سازمان بین‌المللی کار (ILO) تعریف متفاوتی از کار و شغل دارد که با آنچه ما در جامعه به عنوان شغل می‌شناسیم نزدیک‌تر است :

۱- تعریف کار (سازمان بین‌المللی کار)

هر فعالیتی که توسط هر فردی با هر سن و هر نوع جنسیت با هدف تولید کالا یا ارائه‌ خدمت انجام شده و خودش یا دیگران از آن بهره‌مند شوند ، کار محسوب می‌شود . «رسمی یا غیررسمی بودن» و نیز «قانونی یا غیرقانونی بودن» در تعریف کار لحاظ نمی‌شود .

ضمناً هر کاری که شما انجام می‌دهید و دیگران نمی‌توانند به جای شما برای شما انجام دهند ، کار محسوب نمی‌شود (خوابیدن ، نظافت ، گذران اوقات فراغت و …) .

۲- تعریف شغل (سازمان بین‌المللی کار)

شغل مجموعه‌ای از وظایف و فعالیت‌هاست که بر عهده‌ یک فرد قرار می‌گیرد تا آن را برای یک واحد اقتصادی انجام دهد . شغل زمانی معنا پیدا می‌کند که «استخدام» وجود داشته باشد .

معیار شمردن شغل هم ، شمارش تعداد واحدهایی است که فرد برای آن‌ها کار می‌کند . پس اگر فردی یک کار مشابه را برای سه کارفرما یا شرکت یا مجموعه‌ مختلف انجام می‌دهد ، سه‌شغله محسوب می‌شود .

تعریف شغل برای مدیر منابع انسانی

تعریف سازمان بین‌المللی کار کمی شفاف‌تر از تعریف مرکز آمارگیری ایران است . اما هم‌چنان برای اقتصاددان‌ها ، آمارگیران و سیاست‌گذاران اقتصاد کلان مفید است و ما در فضای کسب و کار به تعریف شفاف‌تری نیاز داریم . تعریف زیر می‌تواند برای یک مدیر منابع انسانی مفید باشد :

شغل یعنی مجموعه‌ای از:

– وظایف (Duties) .

– فعالیت‌ها (Tasks) .

– مسئولیت‌ها (Responsibilities) .

که به یک فرد در یک مجموعه (سازمان ، شرکت ، کسب‌و‌کار) تخصیص داده می‌شود .

البته در اینجا باید تفاوت وظیفه ، فعالیت و مسئولیت را هم بدانیم تا به اهمیت و تاثیرشان آگاه باشیم .

تفاوت شغل با موقعیت شغلی

تفاوت شغل (Job) و موقعیت شغلی (Position) را می‌توان با یک مثال ساده توضیح داد :

یک موسسه‌ آموزش زبان را در نظر بگیرید که بیست معلم زبان را استخدام کرده و به کمک آنها دوره‌های آموزش زبان را برگزار می‌کند . این موسسه یک مدیر ، یک حسابدار ، دو منشی و یک مسئول نظافت و خدمات هم دارد .

به فرض اینکه همه‌ این معلم‌ها وظیفه‌ یکسانی بر عهده داشته باشند و کلاس‌های مشابهی برگزار کنند می‌توان گفت در این موسسه پنج شغل وجود دارد : «مدیر ، حسابدار ، معلم ، منشی و نظافت‌چی » . اما این موسسه بیست‌و‌چهار موقعیت شغلی ایجاد کرده است .

اگر به این مثال توجه کنید ، تفاوت شغل و موقعیت شغلی برایتان بسیار شفاف خواهد شد . شغل یعنی مجموعه‌ای از کارها و فعالیت‌ها و وظایف و مسئولیت‌های مشخص که ما برای آن یک عنوان انتخاب می‌کنیم : حسابدار ، دندانپزشک ، ویزیتور ، تکنسین جوشکاری ،‌ ویرایشگر صدا ،‌ تولیدکننده محتوا ، بهیار ،‌ متصدی امور مالی ، تایپیست ، انباردار ، مدیر فروش و مانند اینها .

اما برای هر شغل در یک سازمان ممکن است چند موقعیت شغلی وجود داشته باشد . پس مثلاً ممکن است شما شغل ویزیتور را در واحد فروش تعریف کرده و پنج نفر را برای شغل ویزیتوری استخدام کنید . در این حالت شما ، پنج «موقعیت شغلی» در واحد فروش دارید که همه‌ آنها به «شغل ویزیتوری» اختصاص دارند .

البته در رده‌های بالاتر معمولاً تعدد موقعیت شغلی بر یک شغل مشخص کمتر می‌شود . مثلاً شغل مدیرعامل ، اغلب صرفاً یک موقعیت شغلی ایجاد می‌کند و نه بیشتر .

بررسی مفهوم فرصت شغلی

فرصت شغلی یا Job Opportunity یعنی یک موقعیت شغلی که هنوز فرد مناسبی برای آن یافته و استخدام نشده است . وقتی فردی یک مجموعه را ترک می‌کند و یا اینکه یک موقعیت شغلی جدید تعریف می‌شود ، می‌توان گفت یک فرصت شغلی به وجود آمده است .

مثلاً اگر فردی می‌خواهد به کشوری دیگر مهاجرت کند ، قاعدتاً به دنبال این نیست که در آن کشور چند موقعیت شغلی وجود دارد . بلکه سوالش این است که «آیا فرصت‌های شغلی به اندازه‌ کافی در کشور مقصد وجود دارد؟» . یا اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم : «آیا در کشور مقصد ، فرصت‌های شغلی مناسب برای مهاجران وجود دارد؟» .

با توجه به این توضیح ، مدیرعاملی که با افتخار در مصاحبه‌ تلویزیونی می‌گوید : «افتخار ما ایجاد فرصت‌های شغلی است» حرف نادرستی زده است . قاعدتاً تمام آن فرصت‌های شغلی پس از استخدام افراد مناسب از بین رفته‌اند و آنچه باقی مانده ، موقعیت‌های شغلی است .

مدیر چنین مجموعه‌ای می‌تواند به یکی از موارد زیر افتخار کند : ما «شغل‌ها»یی ایجاد کردیم که پیش از این در کشور وجود نداشت (مثلاً در مورد تاکسی‌های اینترنتی) . ما «موقعیت‌های شغلی» فراوانی ایجاد کردیم و موجب شدیم نرخ بیکاری در شهر (یا استان یا کشور) کاهش پیدا کند .

منظور از کلمه پست  Post چیست؟

حالا که در بحث مدیریت منابع انسانی به تعریف کار و شغل پرداخته شد ، بد نیست به اصطلاح دیگری هم که تقریباً در همین فضا به کار می‌رود اشاره شود .

اصطلاح پُست (Post) در زبان فارسی رایج است و آن‌ را در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌ها زیاد می‌شنویم و می‌خوانیم . این اصطلاح به یک جایگاه در چارت سازمانی اشاره دارد . جایگاهی که می‌توان یک فرد را به آن منصوب کرد .

در زبان عامه مردم رایج است که اصطلاح پست را برای مقام‌های میانی و ارشد در سازمان‌های بزرگ و نیز بدنه‌ دولت و حاکمیت به کار می‌برند . مثلاً می‌گویند : «من به دنبال پست و مقام نیستم و صرفاً برای خدمت آمده‌ام  . ( و حاضرم هر کاری – اخلاقی یا غیراخلاقی و بر علیه شما – انجام دهم تا در این پست قرار بگیرم و به شما خدمت کنم )» .

مهم است به خاطر داشته باشید که پست از یک جایگاه حرف می‌زند و نه الزاماً از یک فعالیت معنادار و مفید اقتصادی . مثلاً ممکن است مدیر یک سازمان به خاطر علاقه‌ای که به یکی از دوستان یا بستگانش دارد، یک جایگاه (پست) به چارت سازمانی اضافه کند و او را در آنجا قرار دهد . (مشاور مدیرعامل در امور توسعه‌ کسب درآمد اینترنتی برای شرکتی که در زمینه‌ کسب و کار آنلاین فعالیت می‌کند) .

پیشنهاد می شود به عنوان یک مدیر در کسب و کار  ، از اصطلاحات دقیق‌تر (شغل ، موقعیت شغلی و فرصت شغلی)‌ استفاده کنید تا مخاطب بدون سوگیری و تکیه بر خاطرات و برداشت‌های قبلی ، حرف شما را درک کند .

تعریف کار و شغل ( علمی)

گروهی از وظایف به هم مرتبط برای به انجام رساندن یک هدف مشخص را شغل می گویند ، که در ازای انجام آن به فرد پرداخت می شود . کار عبارت است از وظایف ، مسئولیت ها و عناصر عملکردی که تعریف مشخصی دارد . انجام شدنی ، قابل اندازه گیری و امتیازدهی است .

از دیدگاه وسیع تر، یک کار مترادف با نقش است و جنبه های جسمی و اجتماعی یک محیط کاری را شامل می شود . اغلب افراد خود را با شغل یا نقش خود (کارشناسی ارشد ، سرپرست ، مهندس و …) شناسایی می کنند و از انحصار یا سودمندی خود انگیزه می گیرند .

تعاریف شغل در قانون کار ایران

– منظور از شغل عبارت است از وظايف مستمر مربوط به پست ثابت سازماني ، يا شغل يا پستي كه به طور تمام وقت انجام مي‌شود . (تبصره ۲ قانون ممنوعيت تصدي بيش از يك شغل مصوب ۱۱/۱۰/۱۳۷۳) .

– شغل عبارت است از مجموع وظايف و مسئوليت‌هاي مرتبط و مستمر و مشخصی است كه از طرف سازمان امور اداري و استخدامي كشور به عنوان كار واحد شناخته شده باشد . (از ماده ۷ قانون استخدام كشوري مصوب ۳۱/۳/۱۳۴۵) .

– عبارت  است از مجموعه وظايف مرتبط و مشخصي‌كه از سوي بانك به‌عنوان كار واحد شناخته شده و براي پست سازماني در نظر گرفته شده باشد . (بند ب ماده ۱ آيين‌نامه استخدامي نظام بانكي جمهوري اسلامي ايران مصوب ۲۶/۱۱/۱۳۷۹ هيأت وزيران) .

– عبارت از مجموعه وظايف و مسئوليت‌هاي مرتبط و مستمر و مشخصي است كه از طرف سازمان به عنوان كار واحد شناخته شده است . (بند ت ماده ۱ آيين‌نامه حقوق و دستمزد كاركنان سازمان‌هاي مناطق آزاد تجاري صنعتي جمهوري اسلامي ايران مصوب ۱۹/۱/۱۳۷۵ هيأت وزيران) .

– شغل كارمندي كه عبارت است‌ از مجموعه وظايف و اختيارات مشخصي كه در جداول سازمانی براي كارمندان پيش‌بيني مي‌شود . (بند ۲ ماده ۱۹ از قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران مصوب ۷/۷/۱۳۶۶) .

– شغل مشترك كه عبارت است از مجموعه وظايف و اختيارات مشخصي كه در جداول سازمان با اين عنوان تعيين شده و منحصر به نظاميان يا كارمندان نبوده و قابل تخصيص به هر دو می‌باشد . (بند ۳ ماده ۱۹ از قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران مصوب ۷/۷/۱۳۶۶) .

– شغل نظامي كه عبارت است از مجموعه وظايف و اختيارات مشخصي كه در جداول سازمان براي نظاميان پيش‌بيني مي‌شود . (بند ۱ ماده ۱۹ قانون ارتش جمهوري اسلامي ايران مصوب ۷/۷/۱۳۶۶) .

بررسی تفاوت شغل و پست سازمانی

شغل ، مجموعه وظایف و فعالیت هایی است که یك انسان در مدت زمان معینی انجام می دهد . علاوه بر وظایف و فعالیت ها ، اختیارات و مسئولیت های شغل هم باید معین باشد .

در حالی که پست ، جایگاه در نظر گرفته شده برای یک شغل می باشد . به عبارتی تجمیع قابل توجیه وظایف مشخص شده برای یک فرد انسانی را پست می گویند . بنابراین پست مجموعه ای از وظایف و مسئولیت های مرتبط است که انجام خدمات یک فرد را ایجاب می کند .

پست سازمانی ، مجموعه مشخصی از وظایف و مسئولیت ها است ، که طبق موازین قانونی بطور مستمر در سازمان ، وزارتخانه ، موسسه دولتی یا … به وجود می آید و برای ارجاع به یک فرد در حال خدمت در نظر گرفته می شود . سمت می تواند با متصدی یا بدون متصدی باشد .

انواع شغل

در ادامه تعریف کار و شغل به موضوع انواع مشاغل میرسیم . چون این کار در درک فرایند و مراحل یافتن کار و شغل می تواند کمک رسان باشد . در سرتاسر دنیا شغل‌های زیاد و متنوعی وجود دارد که به شکل‌های مختلف می‌توان آن‌ها را دسته‌بندی کرد . به عنوان مثال انواع شغل‌ها را بر اساس نحوه انجام آن ، مکان انجام ، مهارت‌های لازم ، ویژگی‌ها و مشخصات افراد مشغول در آن شغل و … تقسیم‌بندی می‌کنند با این مقدمه انواع شغل‌ها عبارتند از :

۱- شغل‌های آزاد

یکی از انواع شغل‌ها ، شغل آزاد است که در آن فرد با استفاده از توانایی یا سرمایه خود ، کسب و کاری راه‌اندازی می‌کند و خدمات یا محصولاتی را به دیگران ارائه می‌دهد . افرادی که به شغل آزاد مشغول هستند ، معمولا‌ کارفرما ندارند یا حداقل کارفرما مستقیم ندارند .

افراد دارای مشاغل آزاد ، پس از رشد کسب و کارشان می‌توانند به عنوان کارفرما برای استخدام نیرو اقدام کنند . به عنوان مثال بلاگرها و یوتیوبرها نیز دارای شغل آزاد هستند که به این شغل‌ها در مقالات مختلف سایت پول یابی پرداخته شده است .

۲- مشاغل خانگی

امروزه مشاغل خانگی ، راهکارهای موثری برای خوداشتغالی و کسب درآمد محسوب می‌شوند . از آنجایی که این مشاغل در خانه انجام می‌شوند، مزایای زیادی دارند از جمله :

– موجب کسب درآمد زنان خانه‌دار می‌شوند . بین مسئولیت خانوادگی و مسئولیت شغلی آن‌ها توازن ایجاد می‌کنند.

– هزینه‌های مربوط به خرید ، اجاره و رهن محل کار و ایاب و ذهاب بطور کامل حذف می‌شود .

– برای سایر اعضای خانواده نیز می‌توان فرصت شغلی ایجاد کرد .

البته مزایای مشاغل خانگی بسیار بیشتر و فراتر از اینهاست و با کمی تحقیق می توانید بیشتر آگاه شوید .

۳- شغل‌های خدماتی

شغل‌های خدماتی به مشاغلی می‌گویند که در آنها خدماتی ارائه می‌شود . برای ایجاد انواع شغل خدماتی فقط باید دانش یا مهارتی را داشته باشید که مشتریان به دنبال آن هستند . به عنوان مثال خدمات شستشو و نظافت و یا حتی خدماتی مانند سئو و طراحی سایت در این دسته قرار میگیرند .

۴- شغل‌های تولیدی

شغل های تولیدی علاوه بر دانش و تخصص به سرمایه نیز نیاز دارند . اما بر خلاف تصور عموم حتما نیازی به تولید محصولات فیزیکی نیست . می توانید محصولات آنلاین نیز تولید کنید . در کشورهایی که اقتصاد آنها بر پایه تولید استوار است و رشد با تولید اتفاق می افتد این شغل ها بسیار محبوب هستند .

۵- شغل‌های مهندسی

یکی از رشته‌های محبوب و پرکاربرد در جامعه امروزی ، مهندسی است . مهندس به کسی گفته می‌شود که با علوم مهندسی آشنا باشد . مهندسان باید دارای ذهن بازی باشند و با حیطه کاری خود به خوبی آشنا شوند . مهندسی نیز یکی از مشاغل پردرآمد محسوب می‌شود و برای موفقیت در آن باید به دانش و مهارت زیادی دست یابید .

۶- شغل‌های فنی

مشاغل فنی به شغل‌هایی گفته می‌شود که برای وارد شدن به آنها ، تنها به کسب مهارت و تخصص مرتبط با آن نیاز دارید . این مشاغل در همه کشورها بازار کار مناسبی دارند و از امنیت شغلی بالایی برخوردار هستند . علاوه بر این ، هنوز اشباع نشده‌اند و به نیروی زیادی نیازمند هستند . تنها با داشتن مهارت می‌توانید آینده شغلی خود را در مشاغل فنی تضمین نمایید .

۷- شغل فریلنسری

فریلنسری شغلی است که در آن فرد به تخصص خاصی نیاز دارد تا بتواند از شرکت‌های مختلف پروژه بگیرد و بابت آن‌ حقوق دریافت کند . فریلنسر نیز یک آزادکار محسوب می‌شود و خوداشتغال است . با این تعبیر ، مشاغلی که بتوانند به شکل برون سپاری و پروژه‌ای انجام شوند ، در دسته مشاغل فریلنسری قرار می‌گیرند . فریلنسری فقط به صورت دورکاری نیست ، بر اساس نظر کارفرما ممکن است به حضور در محل هم نیاز باشد .

۸- شغل کارمندی

کارمندان معمولا در سازمان‌ها و ارگان‌ها مشغول به فعالیت هستند و وظایف آنها بیشتر در زمینه اداری و دفتری است . وظایف یک کارمند بر اساس فرآیندهای اداری موسسه تعیین می‌شود . اما به طور کلی وظایفی مانند تایپ و تند نویسی ، جواب دادن به تلفن ، کاربری دستگاه‌های اداری و … برعهده کارمند خواهد بود .

۹- مشاغل روستایی

اکثر افراد به دلیل بالا بودن امکانات رفاهی و زندگی در شهرها ، آن را به زندگی در روستا ترجیح می‌دهند . روستاییان به دلایل مختلفی مانند امکانات بیشتر ، اشتغال و غیره،  زندگی روستایی را رها می‌کنند و به شهر مهاجرت می‌کنند .

حجم بالایی از محصولات مصرفی مردم در روستا تولید می‌شود . به همین دلیل مشاغل روستایی پتانسیل بالایی برای کسب سود زیاد دارند . بسیاری به دنبال شغل پردرآمد با سرمایه کم برای آقایان در روستا هستند . مشاغل و کسب و کار روستایی زیاد هستند که برخی از این مشاغل عبارتند از :

– پرورش دام (سبک یا سنگین ) .

– تولید و پرورش طیور .

– پرورش ماهی .

– کاشت سبزیجات ، میوه‌جات و صیفی‌جات .

– تولید محصولات لبنی و گوشتی .

– زنبورداری و تولید عسل .

و… .

تعریف شغل به زبان ساده و عامیانه

زمانی که در فضای کسب و کار قرار می‌گیرید ، اولین واژه‌ای که با آن روبرو می‌شوید شغل است . سوالی که ممکن است ذهن شما را مشغول کند این است که تعریف کار و شغل چیست؟ رابطه‌ای که موجب می‌شود اعضای یک سازمان ، ارگان یا شرکت به هم وصل شوند ، شغل است .

همه افراد باید تحت عنوان شغلی مشخصی شروع به فعالیت کنند . چون با مشخص شدن عنوان شغلی تعهدات طرفین مشخص می‌شود و از هرگونه مشکل در آینده جلوگیری خواهد شد .

شغل به مجموعه‌ای از فعالیت‌ها و وظایف گفته می‌شود که توسط یک واحد اقتصادی تعیین می‌شوند و برعهده یک فرد قرار می‌گیرند . معیار شمردن شغل ، بر اساس تعداد واحدهایی است که فرد در آن‌ها مشغول است . بنابراین زمانی که یک فرد را دو شغله می‌نامند ، یعنی آن فرد برای دو شرکت یا کارفرما مشغول به کار است .

تعریف کار (Job) به زبان ساده

هرگونه فعالیت که توسط افرادی با هر نوع جنسیت یا هر سنی انجام می‌شود و هدف از انجام آن،  ارائه خدمات یا تولید کالا است با نام کار شناخته می‌شود . قانونی یا غیرقانونی بودن و رسمی یا غیررسمی بودن، در تعریف کار معنایی ندارند .

تعریف حرفه به زبان ساده

منظور از حرفه ، کسب تجربه و دانش در یک حوزه کاری مشخص است . تفاوت حرفه و شغل این است که در شغل هدف از انجام فعالیت ، رفع نیازهای مالی است ، در حالی که هدف از انجام فعالیت در حرفه ، ارتقاء مهارت‌ها و کسب تجربه خواهد بود . از این شاخه به آن شاخه پریدن و فعالیت در زمینه‌های مختلف نمی‌تواند به شما در داشتن حرفه کمک کند .

مفهوم زمینه شغلی (Career)

منظور از زمینه شغلی ، مجموعه‌ای از شغل‌هایی است که شما انتخاب می‌کنید و در آنها فعالیت می‌کنید تا در نهایت به شغل مناسب خود برسید . با استفاده از زمینه شغلی به اهداف شغلی و اهداف زندگیتان نزدیک‌تر خواهید شد .

مسیر شغلی به گونه‌ای نیست که در زندگی شغلی تان فقط یکبار آن را انتخاب کنید . بلکه یک تصمیم تکرارشونده است . پس از اینکه مهارت‌های خود را افزایش دادید ، می‌توانید برای تغییر زمینه یا مسیر شغلی خود تصمیم‌گیری کنید.

فرصت شغلی چیست؟

فرصت شغلی (job opportunity) به یک موقعیت شغلی است که به سبب تغییر شغل یا ترک نیروی کار پیشین یا ایجاد نیاز به نیروی جدید در مجموعه به وجود می‌آید و در بازه استخدام فرد مناسبی برای آن موقعیت استخدام نشده است .

موقعیت شغلی چیست؟

موقعیت شغلی ارتباط مفهومی نزدیکی با فرصت شغلی دارد . قبل از اینکه استخدام شکل بگیرد و فردی به کار گمارده شود یک فرصت شغلی ایجاد شده است . اما وقتی گزینش به اتمام رسید و فردی جایگاه شغلی را تصاحب کرد می گوییم موقعیت شغلی ایجاد شده است . به عبارت دیگر ، موقعیت شغلی به معنی فرصت های اشتغال و کسب درامد است که توسط کارفرمایان در یک محیط کاری ایجاد می شود و این فرصت در اختیار متقاضیان یا کارجویان قرار می گیرد .

فرض کنید یک شرکت ساختمانی پنج تا کارگر استخدام کرده و هر کدام از اینها وظیفه ای را انجام می دهند .  در این شرکت یک شغل وجود دارد و پنج موقعیت شغلی حالا اگر مدیر شرکت و یکی از فروشنده ها را هم به مثال اضافه کنیم در این شرکت سه شغل وجود دارد که عبارتند از مدیر ، فروشنده ، کارگر . در مجموع این شرکت هفت موقعیت شغلی دارد .

آشنایی با موقعیت های شغلی

در بحث موقعیت های شغلی مفهومی با نام نوع موقعیت شغلی وجود دارد  . انواع موقعیت های شغلی عبارتند از :

– شغل های تمام‌وقت : فرصت های کاری که به طور کامل وقت فرد را به خود اختصاص می‌دهند .

– مشاغل پاره‌وقت : فرصت های کاری که بخشی از وقت فرد را در بر می‌گیرند .

– شغل های موقت : فرصت‌های کاری که برای مدت زمان محدودی ارائه می‌شوند .

– شغلهای آزاد : فرصت‌های کاری که امکان خوداشتغالی و کارآفرینی را برای افراد فراهم می‌کنند .</p>

– شغل های کارآموزی : فرصت‌های کاری که به افراد امکان کسب مهارت و تجربه شغلی را می‌دهند .</p>

بررسی دقیق مفاهیم و کلید واژه های کار

در تعریف کار و شغل تاکید شد که ، کار ، هر فعالیتی (اقتصادی يا غير اقتصادی ) است كه موجب می شود تغيير در ارزش كالا يا ارايه خدمتی بوجود آيد، و ارزش آن در اثر فعاليت افزايش يا كاهش مي يابد و جهت آن رسيدن به هدفي است . اما در حال حاضر بيشتر فعاليت های مد نظر است كه موجب افزايش ارزش كالا يا ارايه خدمتی مي شود .

در این تعریف از کار كليد واژه هایی وجود دارد که هر کدام بار معنای خاص خود را دارند . این کلید واژه های تعریف کار و شغل این بار مفهومی را دارد :

۱- فعاليت

نيرو و تواني (جسمي يا فكري) است كه فرد (يا افراد) با استفاده از آن و ياري گرفتن از ابزار(ساده، پيچيده، فناوري در اختيار) ، تغيير در مخاطب(انسان، حیوان، اشیا، کالا، …) ، در جهت رسيدن به هدف مورد نظر ايجاد نمايد (نمايند) . هر فعاليتي دارای هدف ، ساختار و نتيجه مشخص است . هر فعالیتی هدف قابل پيش بيني شده و مشخص دارد . نتيجه انجام هر فعالیتی موجب میشود که كننده اش پاداش (مزد،) بگيرد(تشويق گردد) ، يا تنبيه(جريمه) شود (تضعيف گردد.) در هر فعاليتي حركت فرد يا كالا مطرح است .

۲- ويژگي هاي هدف

واضح و دقيق است . قابل رسيدن است . قابل اندازه گیری است .  زمان انجام مشخصی دارد . نتيجه مشخص دارد .

۳- ارزش

منظور ارزش افزوده است ، نسبت به قبل از انجام فعاليت . اگر كاغذ را مبدا قرار دهيم ، فعالیت بر روی كاغذ دو گونه اثر دارد : ۱- ارزش افزوده : منظور از ارزش افزوده،  مقدار افزايش ارزشي است نسبت به قبل از انجام فعاليت ، مثل كاغذ توسط هنرمند در اثر كار ، تبديل به نقاشي مي شود .  ۲- ارزش كاسته : منظور از ارزش كاسته ، مقدار كاهش ارزشی است نسبت به قبل از انجام فعاليت ، مثل كاغذ نقاشی شده ، توسط فردی پاره يا رنگ رويش پاشيده مي شود .

۴- كالا

اشيايي هستند كه ارزش تجاري دارند . مثل کالاهای خام : انواع معادن ، گياهان ، حيوانات ، و…کالاهای فرآوری شده : لامپ ، قاشق ، خودرو،  و… .

۵- ارائه خدمت

خدمت فعاليتی است كه برای كمك به غير انجام می شود . مثل : پرستاری ، پزشکی ، مشاوره،  و… .

۶- افزايش

مقدار افزوده شده به قيمت و خدمت قبلی است .

۷- كاهش

مقدار كم شده از قيمت و خدمت قبلی است

۸- تغيير

یکی از کلید واژه ها در تعریف کار و شغل ، کلمه تغییر است . مقدار جابجایی است كه از نظر فيزيكی يا شيميايی از نظر كيفی و كمی در كالا يا رفتار به وجود مي آيد .

۹- تغيير در مخاطب

مخاطب كليه موجودات (معادن ، گياهان ، حيوانات ، كالاهاي اقتصادي و…) و كساني است كه فعاليت روی آنها انجام مي شود .

۱۰- سطوح تغيير در كالا

از نظر كيفيت و كميت ، از نظر قيمت ، از نظر حجم ، از نظر وزن ، از نظر رنگ .

۱۱- سطوح تغيير در خدمت

از نظر كيفيت و كميت ، افزايش مهارت و دقت ، يا كاهش مهارت در اثر سانحه و پیری و غيره .

۱۲- سطوح تغيير در فرد

شامل مواردی مثل : ۱- تغيير در دانش  ۲-تغيير در نگرش  ۳-تغيير در رفتار  ۴- تغيير در رفتار گروهي .

۱۳- جهت آن رسیدن به هدفی است

هر كاری هدفی را دنبال مي نمايد . هدف ها بسيار متنوع مي باشند . هدف هايی كه در پس آن (درآمد ، مزد ، پاداش ، نمره ، انفاق ، رسیدن به مقامی ، رسیدن به ثوابی و…) خوابيده است .

چند تعریف متفاوت از كار

۱- تعريف فيزيكي كار: تبديل يا انتقال انرژي كار ناميده مي شود . هرگاه نیرویی به جسمی وارد شود و آْن را از جایی بجای دیگر منتقل كند كار انجام شده است . چه به آن كار مزد بدهند يا ندهند . چه كم باشد يا زياد ، چه با كيفيت باشد يا بي كيفيت .

۲- تعريف فرهنگ لغات انگليسي وبستر از كار: اعمال نیروی روانی قوای ذهنی به منظور انجام فعاليت فيزيكي يا رواني در جهت كسب يك هدف .

۳- كار فعاليت بدني يا فکری در جهت توليد و كسب درآمد است .

۴- كار فعاليتی است كه از فرد خواسته شده و در مقابل آن به وی مزد پرداخت مي شود .

۵- از نظر اقتصاددانان ليبرال : كار عبارت است از استفاده ای كه انسان از قوای مادی و معنوی خود در راه توليد ثروت يا ايجاد خدمات مي كند .

۶- از نظر لودويك اچ ماي اقتصاددان آمريكايي : هرگونه فعاليت انسانی ، خواه ذهني و جسمي و خواه معنوي و ايده يي كه به توليد كالاهاي اقتصادي بيانجامد، كار ناميده مي شود .

۷- به عقيده كارل ماركس : كار، عملي است كه ما بين انسان و طبيعت انجام مي گيرد و فعلي است كه فاعل آن انسان و مفعول آن طبيعت است .

تحليل مفهوم و تعریف کار

كار، تنها عملی  نيست كه ما بين انسان و طبيعت انجام مي گيرد . بلكه عملی مابين انسان و انسان هم هست . حتی ما بين طبيعت و طبيعت هم هست . و چنين نيست كه همیشه فاعل آن انسان و مفعول آن طبیعت باشد . اگر قبول كنيم كه : كار فعلی ست كه فاعل آن انسان و مفعول آن طبيعت است ، در مورد  كاري كه فاعل آن انسان و مفعول آن انسان است ، باید قبول كنيم كه انسان هايی مفعول قرار مي گيرند ، انسان نيستند ، بلكه طبيعت يا جزء ای از طبیعت است .

۸- كار در اسلام بعضي از مواقع به كوششی اطلاق مي گردد كه در ازای او مالی قرار گيرد اعم از پول يا غيره .

تعريف واژه های مرتبط با کار

– كار اقتصادی :  فعالیتی که موجب افزایش ارزش كالا يا خدمتي شود .

– كار غير اقتصادی : فعاليتی كه موجب كاهش ارزش كالا يا خدمتي می شود .

– كارافتاده : كسی كه در اثر پيری يا سانحه ، توان و نیروی لازم برای انجام كار مورد نظر را ندارد .

– كارمزد : پولي كه كننده كار(كارگر) در برابر كاری كه انجام داده ، از صاحب كار(كارفرما) مي گيرد .

– كارخود : شخصی است كه برای خودش كار مي كند مثل : صاحب مغازه ، كشاورز ، و كار خود كسی كه با انجام فعاليت طبق نظر خودش كار مي كند و درآمدش هم براي خودش است . اولين «كارخود» خداست كه جهان را خلقت نمود و انسان را آفريد .

– كارگر : ماده ۲: كارگر از لحاظ اين  قانون كسی است كه به هر عنوان در مقابل دريافت حق السعي اعم از مزد ، حقوق سهم سود و ساير مزايا به درخواست  كارفرما كار مي كند .

كارگر شخصي كه با قرارداد خصوصي يا عمومي ، شفاهي يا كتبي ، كاري را براي كارفرماي خود و تحت نظر او انجام دهد . به نظر مي رسد ، كارگر كسي است كه با انجام فعاليت طبق نظر كارفرما ، داراي حق دريافت مزد، طبق قرارداد از كارفرما مي شود . كارگر كسی است كه براي ديگران با خواست آنها  كار مي كند .

– كارفرما : ماده ۳: كارفرما شخصي حقيقی يا حقوقي  كه كارگر به درخواست و به حساب او در  مقابل دريافت حق السعي كار مي كند .

كارفرما : كسي كه براي انجام فعاليتي ، شخصي(اشخاصي) را به كار  مي گيرد و در مورد چگونگي كار دستور مي دهد .

– نتيجه كار : فرد با كار كردن موجب درآمد برای خود یا خدمت به ديگران مي شود .

احکام كار در اسلام

احكام كارها از نظر دین اسلام به ۵ قسمت تقسیم می شود :

۱- کارهای حلال

بعضي از كارها از نظر اسلام واجب است . كارهاي واجب به دو دسته تقسيم مي شود :

– الف : واجب عيني : آن است كه تعلق به شخص داشته و در هيچ حالی از او ساقط نمي شود . مانند كار كردن جهت زندگي خود و عائله اش . پيامبر اعظم(ص) مي فرمايد : «كسي كه عائله اش را رها کند و برای اداره آنها تلاش و كوشش نكند، ملعون است .

– ب : واجب كفايي : آن است كه انجامش بر تمام مسلمانان  واجب مي باشد . اما اگر بعضي از افراد متعهد شدند از گردن بقيه ساقط مي شود . اگر كسي انجام نداد همه مسوول و مواخذه خواهند شد . واجب کفایی خود بر دو دسته است : دسته اول جنبه عبادی دارد ، مثل دفن ميت . دسته دوم جنبه اقتصادی دارد كه به كردش آن وابستگی دارد . با انجام آن ها مانند تجارت و زراعت و حرفه مختلف .

۲- كارهاي حرام

بعضي از كارها از نظر اسلام حرام است . كارهايي كه موجب ضرر و زيان فرد يا اجتماع باشد ، حرام است . مثل : ساخت آلات قمار ، آلات لهو و لعب ، سرقت و دزدی ، غش در معامله ، قوادی ، جادوگری ، ربا خواری .

۳- كارهاي مستحب

بعضي از كارها از نظر اسلام مستحب است . كارهايي كه منفعت عمومي دارد و انجام دهنده آن نيكوكار خوانده مي شود . مثل: ساختن پل ، احداث بيمارستان ، حمايت از كودكان ، حمايت از يتيمان ، دستگيري از مستمندان .

۴- كارهاي مكروه

بعضي از كارها از نظر اسلام مكروه است . كارهايي كه انجام ندادن اش بهتر است . مثل قصابی ، اجرت گرفتن براي تعليم قرآن .

۵- كارهاي مباح

بعضي از كارها از نظر اسلام مباح است . كار مباح يعني انجام دادن و ندادن آن مساوی است . مثل كار زياد برای ازدياد ثروت ، کلا كار براي تهيه تجملات زندگي (کار برای تهيه غير ضروريات) .

كار در قرآن

اگر آيات قرآن كريم را كه به تعریف کار و شغل و تلاش  مربوط مي شود ، بررسي کنید متوجه می شوید كه مكتب اسلام تا چه اندازه به كار و تلاش اهميت داده است . به عنوان نمونه :

– «…فمن كان يرجوا لقاء ربه فليعمل عملا صالحا و لايشرك بعباده ربه احدا» . پس هر كس آرزومند ملاقات پروردگارش باشد حتما كار كند ، كار شايسته ، و هيچ كس را در بندگي با پروردگارش شريك نسازد .

– « ان ليس للإنسان الا ماسعى – وأن سعيه سوف يري » . و به درستی نمی دانيد كه براي انسان جز آنچه به سعی و تلاش خود انجام داده ، نخواهد بود . و البته انسان نتيجه سعي و تلاش بد خود را [در جهنم] خواهد ديد .

«لقد مكناكم في الارض وجعلنا لكم فيها معايش قليلا ما تشكرون » ما شما را در زمين جايگزين نموديم و برای شما در آن اسباب زندگی قرار داديم ، ولي شما كم سپاسگذاريد .

پاداش كار شایسته از نظر قرآن

– «و بشر الذين آمنوا وعملوا الصالحات أن لهم جنات تجري من تحتها الانهار . » و كساني كه ايمان آورده اند و كارهاي شايسته انجام مي دهند ، مژده بده برای آنها باغ هايی است كه از كف آن جوی ها جاری است .

– «… من يعمل من الصالحات من ذكر او انثي وهو مؤمن فأولئك يدخلون الجنة ولا يظلمون نقيرا . » كسانی كه از مردان و زنان کارهای شايسته انجام مي دهند ، مومن هستند ، پس آنها كسانی هستند كه داخل بهشت مي شوند و به قدر رشته هسته خرما ظلم و ستم نمي بينند .

– «ان هذا القرآن يهدي للتي هي اقوم ويبشر المؤمنين الذين يعملون الصالحات ان لهم اجرا كبيرا . » به درستی كه اين قرآن[انسان را] به راه استوارتر و نگهدارنده تر راهنمايی مي نمايد . و به مومنين مژده می دهد كه برایشان پاداش بزرگی است ، آن مومنانی که کارهای شایسته انجام مي دهند .

– «ان الذين آمنوا وعملوا الصالحات أولئك هم خير البرية . » به درستی كسانی كه ايمان آورده اند و كارهاي شايسته انجام می دهند ، به حقیقت بهترین اهل عالمند .

توجه کنید که موضوع کار و شغل چنان با اهمیت است که حتی انواع و اقسام دعای یافتن کار و شغل مناسب وجود دارد .

 بررسی رابطه بين كار(شغل) و كارگر

در تعریف کار و شغل می توان رابطه بين شغل و كارگر به سه صورت متصور شد :

۱- تعداد كارگران بيشتر ، تعداد شغل ها كم است (ظلم به کارگران) .

۲- توازون بين شغل و كارگر وجود دارد .

۳- تعداد كارگران كمتر ، تعداد شغل ها زياد است (ركود اقتصادي) .

بررسی رابطه بين كارگر و كارفرما

۱- رابطه کار و سرمایه : رابطه بين كارگر و كارفرما ، رابطه نيازمندي است . كارفرما به كار كارگر ، و كارگران نياز به سرمايه(پول) كارفرمايان دارند . اين نيازمندی است كه اين دو را به هم ربط داده است . والا اين دو در تضاد كامل هستند .

۲- در یک تقسیم بندی دیگر رابطه بين كارگر و كارفرما می توان به سه نوع کرد : ۱- رابطه تعاون منشانه(دوستانه) ۲- رابطه بی تفاوتی ۳- رابطه خصمانه .

حالات توافق بين كارگر و كارفرما

بین کارگر و کارفرما شرایط و حالات مختلفی ممکن است حاکم باشد از جمله اینکه :

۱- تعداد كارگران بيشتر، تعداد شغل ها كم است

كارفرمايان به سراغ كارگران پرتوان با مزد كم مي روند . به كاركران ظلم مي شود . رابطه يك طرفه است ، از طرف كارفرمايان اختيار و از طرف كارگران اجبار وجود دارد .

در زمانی كه كارگران جوياي كار بيشتر از تعداد شغل هاست ، توافق بين اين دو كافي نيست . زيرا با اين شرايط ، شرط گذار كارفرما خواهد بود . در اين جا وجود مرجع ثالثي لازم است تا برای جاری شدن عدالت در بين آنها ، توافق عادلانه بر قرار نمايد . اين مرجع نبايد از جنس كارگر و يا كارفرما باشد . اين مرجع بايد با توجه به قوانين عدالت آميز ، به عنوان مدافع حقوق هر دو وارد صحنه شود .

نبود مرجع عدالت گستر بيشتر مواقع به نفع كارفرما تمام مي شود . در جامعه بيشتر اوقات تعداد كارگران جويای كار بيشتر از فرصت هاي شغلي است . به همين خاطر رقابت بين كارگران بيكار رخ مي دهد و نتيجه اين رقابت به سود كارفرماست .

براي اينكه كارگر و كارفرما بر روي مزد كمتر- كه به ضرر كارگر است- به توافق نرسند ، مرجع ثالثي كه توان امر و نهي كردن بر هر دو را دارد ، بايد وجود داشته باشد . چون اين مرجع دارای مقام تاثيرگذاری بالاتر از كارفرما و كارگر است . توان ايجاد تعادل بين آن دو را خواهد داشت . اين مرجع مي تواند «دولت» يا «در اختيار دولت» باشد تا حداقل مزد كارگران را با توجه به تورم ، تعيين نمايد .

در بيشتر مواقع دركار كردن كارگر با مزد حداقل و خريد كردن خريدار با قيمت حداكثر يك نوع اضطرار وجود دارد . اين اضطرارها موجب می شود كه كارگر راضی به توافق با كارفرما شود .

۲- توازن بين شغل و كارگر وجود دارد

این حالت منصفانه بوده و هم به نفع كارگر و هم به نفع كارفرما است . در اینجا همه چیز بر طبق عدالت پیش رفته و هر دو نفع می برند .

۳- تعداد كارگران كمتر، تعداد شغل ها زياد است.

كارفرمايان ، واحدهايی  راكه سودآوری سرشار دارد، فعال نگه داشته و ديگر واحدها را تعطيل مي كنند و سرمايه خود را به بخش هايی که سودآوري دارد منتقل مي كنند . در نتيجه ركود اقتصادي به وجود می آيد . ساعات كار كارگران بيشتر مي شود . دريافتي كارگران بيشتر، اما روحيه ها در اثر كار زياد و طاقت فرسا كسل مي شود . پيری زودرس به سراغ آنها مي آيد .

در موارد اين چنينی(بند ۱و۳) و مسايل مشابه(خريدار و فروشنده) بايد حضور مرجع حل اختلاف بايد حضور حداكثري باشد .

مفهوم رضايت شغلي

عواملي كه موجب رضايت شغلي مي شود : حقوق اندازه ، امنيت شغلي ، ثبات شغلی ، مكان مناسب ، امكان پيشرفت ، حاكميت ارزش های اخلاقی ، وجود كارفرمايان انسان مدار .

تعریف كار ايدآل

كار ايدآل كاري است كه كننده آن به غير از كسب درآمد از آن لذت هم مي برد .

تاثیر نوع كار

كار انواع مختلف دارد . نوع كار در شكل گيری شخصيت و هويت فرد موثر است . نوع كار اطلاعات زيادی در مورد فرد مي دهد . يك كارگر ، يك پزشك ، يك معلم ، يك راننده، و… مشخص مي نمايد كه جايگاه فرد در اجتماع كجاست . ارزش های فرد را شكل مي دهد . رويه زندگي فرد را نشان مي دهد .

تاثیر شغل بر حرفه‌

در ادامه بررسی مفهوم و تعریف کار و شغل ، به تاثیر شغل بر حرفه می‌پردازم . به احتمال زیاد ، مشاغل بسیاری را در طول حرفه‌ خود تجربه خواهید کرد . حتی زمانی که برای اولین بار به نیروی کار می‌پیوندید و هیچ مسیر شغلی مشخصی در ذهن ندارید . شاید بهتر باشد که هر موقعیت شغلی را به‌ عنوان برداشتن گامی در زندگی کاری خود در نظر بگیرید .

شغل شما از راههای متعددی می‌تواند بر حرفه‌ شما تأثیر بگذارد:

۱- مشاغل حرفه‌ شما را تشکیل می‌دهند

حرفه از همه‌ مشاغلی که به آنها مشغول بوده‌اید (صرف‌نظر از این‌که با یکدیگر مرتبط‌ند یا خیر) تشکیل می‌شود . می‌توانید دهه‌ها در بخشی از یک سازمان فقط یک شغل داشته‌باشید و در یک جایگاه شغلی کار کنید . از طرفی می‌توانید در طول زندگی‌تان در بسیاری از مشاغلِ به‌ظاهر نا‌مرتبط ، مانند آشپزی ، دستیار اجرایی و متخصص فناوری اطلاعات ، کار کنید .

همه‌ آنها حرفه‌ شما را تعیین می‌کنند . می‌توانند شما را به فرصت‌های شغلی دیگری که به آنها علاقه‌مندید ، ارتباط دهند . به مشاغل به‌ عنوان وظایف کوتاه‌مدتی نگاه کنید که در دستیابی به اهداف بلند‌مدت به شما کمک می‌کنند .

۲- از مشاغل می‌آموزید

هر شغلی که به آن مشغول می‌شوید ، به شما درس‌هایی را می‌آموزد که می‌توانید آنها را در مشاغل بعدی‌تان به کار برید . هم‌چنین ، مهارت‌ها ، دانش و تجربیات مختلفی را به دست می‌آورید .

برای مثال، شاید شغل فروشندگی به شما آموخته‌باشد که چگونه در موقعیت‌های دشوار با درایت و تدبیر عمل کنید . ممکن است کار به‌عنوان کارمند پذیرش ، مهارت های ارتباطی و خدمات مشتری را به‌خوبی به شما آموزش داده‌باشد . مشاغل دیگر نیز ممکن است در تقویت مهارت‌های نوشتاری و کنار آمدن با عدم پذیرش و رد شدن به شما کمک کنند یا ارزش پشتکار و سخت‌کوشی را به شما بیاموزند .

۳- مشاغل فرصت‌های شغلی شبکه‌ای را به شما ارائه می‌دهند

در هر شغلی شبکه و جامعه‌ای از مخاطبان حرفه‌ای را در اطرافتان گردآوری می‌کنید . اگر رابطه‌ حرفه‌ای و سازنده‌ای را با همه‌ همکاران و مشتریانتان حفظ کنید ، خود را قادر می‌سازید که در طول حرفه‌تان این ارتباطات را برقرار کنید .

۴- سختکوشی شما بی‌ نتیجه نمی‌ماند

شغل فعلی شما با روش‌های غیر‌منتظره‌ای روی حرفه‌تان تأثیر می‌گذارد . به همین دلیل ، سعی کنید از انجام حداقل کار ممکن فرا‌تر بروید . دیدگاه مثبت ، اشتیاق به یادگیری و کار با‌کیفیت شما را از دیگران متمایز می‌کنند . فرصت‌های جدیدی را برایتان فراهم می‌کنند و برای انتخاب شغل در آینده ، به شما پیشنهادهایی را می‌دهند .

بررسی راههای تبدیل شغل به حرفه

در ادامه شناخت و تعریف کار و شغل ، روش‌های تبدیل شغل به حرفه بررسی می‌شود . اگر قصد دارید حرفه‌ای داشته‌باشید ، می‌توانید برای دستیابی به این هدف بلند‌مدت تلاش کنید . استراتژی‌های زیر می‌توانند برایتان مفید باشند :

۱- به آموزش و توسعه ادامه دهید

ارتقای مهارت‌ها و دانش را به‌ عنوان هدف همیشگی خود قرار دهید . اگر می‌دانید که می‌خواهید کدام مسیر حرفه‌ای را ادامه دهید ، باید بدانید که برای رسیدن به آن ، به چه تخصص و تجربه‌ای نیاز دارید . زمانی که از شرایط آن آگاه شدید ، به‌ دنبال ارتقای صلاحیت‌های خود از طریق تمرین در شغل فعلی ، آموزش رسمی و دوره‌های آموزشی آنلاین باشید .

زمانی که سعی می‌کنید بفهمید که کدام مهارت‌ها بیش‌ترین سود را برای پیشرفت در حرفه‌تان دارند ، به متخصصان موفق در آن صنعت نگاه کنید . از خود درباره‌ نقاط قوت ، استعداد‌ها یا دستاورد‌های آن‌ها بپرسید . با افرادی از مشاغل مشابه تماس بگیرید و مشورت کنید .

۲- یک راهنما پیدا کنید

در صورت امکان ، به دنبال یک یا دو راهنما با موقعیت یا تجربه‌ بالا در زمینه‌ مورد ‌نظرتان بگردید . از آنها بپرسید که آیا شما را به‌ طور حرفه‌ای پشتیبانی می‌کنند و به شما مشاوره می‌دهند یا خیر .

هنگام منتورینگ می‌توانید برنامه‌ریزی کنید که سؤالات خاصی را مطرح کنید و درمورد موضوعاتی مانند توسعه‌ حرفه‌ای بحث کنید . مسیر حرفه‌ای راهنما و اینکه آیا مسیر او برایتان نیز مناسب است را نیز در نظر بگیرید .

۳- شبکه‌ خود را گسترش دهید

کارگاه‌ها ، کنفرانس‌ها ، سمینار‌ها و رویداد‌های عمومی مکان‌های مناسبی برای ملاقات با متخصصان در زمینه‌ کاری هستند . با گسترش شبکه‌ خود منابع بیشتری را برای به اشتراک گذاشتن تجربیات ، یادگیری ، دریافت مشاوره و توصیه‌های شغلی به دست می‌آورید .

۴- برای کارآموزی اقدام کنید

کسب تجربه در زمینه‌ شغلی خود ، حتی یک دوره‌ کارآموزی ، می‌تواند در پیشرفت یا ورود به آن بخش به شما کمک کند . اگر در حال حاضر به‌ عنوان مشاور فناوری اطلاعات مشغول به کارید ، اما به اشتغال در صنعت نشر علاقه دارید ، می‌توانید به دنبال فرصت‌های تحصیلی یا مدرک باشید . سپس به دنبال دوره‌های کارآموزی‌ای بروید که در کسب تجربه در زمینه‌ ویراستاری یا نشر می‌توانند کمک کنند .

آشنایی با عناصر شغل

همان طور که در این مقاله سایت پول یابی بارها در تعریف کار و شغل  اشاره شد ، شغل به فعالیت‌ها و وظایفی اشاره دارد که توسط فردی در یک سازمان یا جامعه با هدف تولید محصولات و خدمات انجام می‌شود .

مفهوم شغل شامل عناصر مختلفی است که در زمینه‌های مختلف مطرح می‌شود . از جمله علوم اجتماعی و مدیریت . درک مفهوم شغل به تحلیل و شناخت عناصر مختلفی مرتبط با آن نیاز دارد . این عناصر عبارتند از :

۱- وظایف

وظایف یا واجبات شغلی ، فعالیت‌ها و کارهایی هستند که در حین انجام شغل توسط فرد انجام می‌شود . این وظایف می‌توانند شامل فعالیت‌های مشخص و خاصی مانند تولید ، طراحی ، مدیریت ، فروش و خدمات مشتریان باشند .

۲- مهارت‌ها

مهارت‌ها مجموعه‌ای از توانایی‌ها و دانش‌ها هستند که فرد برای انجام وظایف شغلی نیاز دارد . مهارت‌ها می‌توانند شامل مهارت‌های تخصصی مانند تجربه در استفاده از ابزارها و تجهیزات خاص ، مهارت‌های فنی مرتبط با صنایع خاص ، مهارت‌های مدیریتی و مهارت‌های ارتباطی باشند .

۳- مسئولیت‌ها

مسئولیت‌ها به مجموعه واجبات و تعهداتی اشاره دارند که فرد در حین انجام شغل باید به آنها پاسخگو باشد . این مسئولیت‌ها می‌تواند شامل مسئولیت‌های مالی ، مسئولیت‌های ایمنی و بهداشت ، مسئولیت‌های قانونی و مسئولیت‌های اخلاقی باشد .

۴- شرایط کاری

شرایط کاری شامل محیط فیزیکی و اجتماعی است که فرد در آن شغل را انجام می‌دهد . شرایط کاری شامل عواملی مانند مکان فیزیکی ، تجهیزات و ابزارهای مورد استفاده ، ساعات کاری ، فشارهای کاری ، روابط همکاری و فرصت‌های رشد و پیشرفت می‌شود .

۵- پاداش

پاداش شامل همه جوانب پاداشی است که فرد به عنوان مقابله برای انجام شغل دریافت می‌کند . این پاداش‌ها می‌تواند شامل حقوق و دستمزد ، مزایا و مبالغ مالی ، پاداش‌های غیرمالی مانند تعریف از سوی سازمان ، تشویق و تقدیر ، فرصت‌های آموزش و رشد و سایر مزایا باشد .

مفهوم شغل به طور کلی به ترکیبی از این عناصر اشاره دارد . نشان می‌دهد که یک فرد در یک سازمان یا جامعه به چه وظایف و مسئولیت‌هایی مشغول می‌شود ، مهارت‌هایی را بکار می‌برد ، در چه شرایط کاری فعالیت می‌کند و چه پاداشی دریافت می‌کند . همچنین ، مفهوم شغل نقش مهمی در هویت و همدلی اجتماعی افراد دارد و به آنها امکان پیشرفت شغلی و تحقق اهداف شخصی و مالی را می‌دهد .

اهمیت بررسی تعریف شغل در علوم اجتماعی و مدیریت

بررسی تعریف کار و شغل در علوم اجتماعی و مدیریت اهمیت بسیاری دارد . زیرا شغل به عنوان یکی از جوانب مهم زندگی انسان‌ها و سازمان‌ها ، تأثیر قابل توجهی بر رفاه اجتماعی و اقتصادی دارد . بررسی تعریف شغل کمک می‌کند تا نیازهای اساسی و روانی انسان‌ها در فضای کار را بهتر درک کنیم . شناخت این نیازها ما را قادر می‌سازد تا شغل‌هایی را طراحی و ارائه دهیم که توانایی ارضای نیازهای مختلف افراد را داشته باشند .

با شناخت وظایف ، مهارت‌ها و شرایط محیط کاری، می‌توانیم تصمیمات بهتری درباره شغلی که به آن می‌پردازیم بگیریم و از رضایت و پیشرفت در شغل خود بهره‌ ببریم. تعریف کار و شغل کمک می‌کند تا وظایف و مسئولیت‌های مختلف در یک سازمان را به طور دقیق مشخص کنیم. این اطلاعات، در طراحی سازمانی بهینه و تخصیص مناسب منابع و نیروی کار مؤثر خواهد بود .

حتی می‌توانیم فرآیندهای کاری را بهینه‌سازی کرده و از منابع بهینه‌تری استفاده کنیم . با بررسی و تحلیل شغل می‌توانیم عناصری مانند نیازمندی‌های شغلی ، رضایت شغلی و توانایی‌ها و مهارت‌های لازم برای شغل را شناسایی کنیم و سیاست‌ها و راهکارهای مناسب برای جذب و حفظ نیروی کار مؤثر اتخاذ کنیم .

نیازمندی‌ها و تغییرات شغل را درک کنیم و به شکلی مناسب با آنها سازگاری یابیم . به طور کلی، بررسی تعریف کار و شغل در علوم اجتماعی و مدیریت کمک می‌کند تا فهم عمیق‌تری از مفهوم شغل پیدا کرده و از طریق طراحی ، مدیریت و بهینه‌سازی شغل‌ها ، بهبودهای قابل توجهی در زمینه رفاه اجتماعی، رضایت شغلی و بهره‌وری کسب کنیم

با توجه به تغییرات و نیازهای روزمره جامعه و سازمان‌ها ، کمک می‌کند تا با چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی که در آینده ممکن است پیش آید ، به خوبی سازگار شویم .

بررسی تاریخچه تحول مفهوم شغل

تاریخچه تحول مفهوم شغل در طول سالیان متمادی تحت تأثیر عوامل اجتماعی ، اقتصادی و فناوری قرار گرفته است . در زیر به سه دوره مهم در تاریخچه تحول مفهوم شغل اشاره می شود :

۱- شغل در دوران قدیم

در دوران قدیم ، شغل به صورت سنتی و مشروط به عرف و قوانین اجتماعی انجام می‌شد . افراد از نسل به نسل مهارت‌های خاص خود را به ارث می‌بردند و به عنوان اعضای یک شغل خاص در جامعه فعالیت می‌کردند .

معمولاً این شغل‌ها به صورت خانگی یا در کارگاه‌های کوچک و خانوادگی انجام می‌شدند . در این دوران ، شغل به عنوان جزئی از هویت فرد و تعهد اجتماعی محسوب می‌شد و تقریباً ثابت بود .

۲- تأثیر انقلاب صنعتی بر مفهوم شغل

با آمدن انقلاب صنعتی در قرن ۱۸ و ۱۹، مفهوم شغل به طور جدی تغییر کرد . این انقلاب با ورود ماشین‌آلات و فناوری‌های جدید ، تولیدات صنعتی را بهبود بخشید و فرایند تولید را از تولید دستی به تولید صنعتی تبدیل کرد .

این تحول موجب شد که شغل دیگر به صورت خانگی یا در کارگاه‌های کوچک انجام نشود و به جای آن ، افراد در کارخانجات بزرگ و سازمان‌های صنعتی کار کنند . این شغل‌ها بیشتر به تکرارپذیری و تخصص متکی بودند و افراد در خط تولید مشخصی قرار می‌گرفتند .

۳- مفهوم شغل در دوران مدرن

در دوران مدرن ، مفهوم و تعریف کار و شغل به چالش‌های جدیدی برخورد کرد . فرایند تکراری و محدود در بسیاری از شغل‌ها موجب خستگی و خستگی زودرس از کار می‌شود . این روند می‌تواند به کاهش انگیزه و ارضای نیازهای شخصی و احساس رضایت کاری منجر شود . در برخی سازمان‌ها و سیستم‌های کاری ، نابرابری در قدرت و سلسله مراتب اشتغال سنتی و مشروط به عرف و قوانین اجتماعی انجام می‌شد .

افراد از نسلی به نسلی مهارت‌های خاص خود را به ارث می‌بردند و به عنوان اعضای یک شغل خاص در جامعه فعالیت می‌کردند . معمولاً این شغل‌ها به صورت خانگی یا در کارگاه‌های کوچک و خانوادگی انجام می‌شدند . در این دوران، شغل به عنوان جزئی از هویت فرد و تعهد اجتماعی محسوب می‌شد و تقریباً ثابت بود .

دیدگاه‌های مختلف درباره شغل

نکته جالب اینکه ، تعریف کار و شغل از دیدگاه‌های مختلف در طول زمان تغییر کرده است . تنوع دیدگاه بسیار زیاد است . منتهی در این مقاله سایت پول یابی به سه دیدگاه رایج پرداخته می شود :

۱- نظریه کلاسیک

در نظریه کلاسیک ، شغل به عنوان یک فعالیت اقتصادی در نظر گرفته می‌شود که به انجام یک سری وظایف تخصصی و تکرارپذیر در یک سازمان مرتبط است . بر اساس این دیدگاه ، شغل معمولاً شامل پست و موقعیت مشخصی است .

دارای وظایف و مسئولیت‌های خاصی است که براساس تخصص و توانمندی‌های فرد انجام می‌شود . نظریه کلاسیک بر تقسیم وظایف ، تخصص و هماهنگی در سازمان تأکید دارد و تلاش می‌کند تا بهبود بهره‌وری و کارایی در سازمان را دنبال کند .

۲- نیازمندی‌های مدرن

در دیدگاه نیازمندی‌های مدرن ، شغل به عنوان یک مجموعه از وظایف و فعالیت‌ها در نظر گرفته می‌شود که بر اساس نیازمندی‌های فردی و اجتماعی فرد انجام می‌شود . این دیدگاه تأکید دارد که شغل باید توانایی ارضای نیازهای انسانی از جمله نیازهای مادی ، اجتماعی ، احترام و رشد شخصی را داشته باشد .

در این رویکرد ، شغل باید امکان ارتقاء حرفه‌ای و شخصی ، تعادل کار و زندگی ، رضایت شغلی و ارتباط اجتماعی را فراهم کند .

۳- رویکردهای بهره‌وری

نظریه دیگر درباره تعریف کار و شغل رویکردهای بهره‌وری است . در این دیدگاه معمولاً به شغل به عنوان یک واحد تولید در سازمان نگاه می‌کنند . از این منظر ، شغل به عنوان یک مجموعه از فعالیت‌ها و وظایف است که با هدف تولید نتایج و خروجی‌های مشخص انجام می‌شود .

در این رویکرد ، شغل باید به بهره‌وری ، کارایی و عملکرد سازمان کمک کند . تمرکز بر بهره‌وری منابع ، استفاده بهینه از فناوری و روش‌های بهبود عملکرد شغلی از جمله ویژگی‌های این دیدگاه است .

بررسی تأثیرعوامل مختلف بر تعریف شغل

فناوری و اتوماسیون، تغییرات اجتماعی و فرهنگی، و تحولات سازمانی هم می‌توانند همگی تأثیرات قابل توجهی بر تعریف کار و شغل داشته باشند و موجب تغییر در نیازمندی‌ها ، مهارت‌ها و محتوای شغلی شوند .

این تغییرات می‌توانند موجب ایجاد شغل‌های جدید ، حذف شغل‌های قدیمی ، یا تغییر و تحول در شرایط کاری و محتوای شغلی شوند . تأثیر عوامل مختلف بر تعریف شغل به اشکال زیر است :

۱- تأثیر فناوری و اتوماسیون بر مفهوم شغل

فناوری و اتوماسیون تأثیر قابل توجهی بر مفهوم و تعریف شغل دارند . با پیشرفت فناوری و استفاده از روش‌های اتوماسیون، بسیاری از وظایف تکرارپذیر و روتین در شغل‌ها به طور خودکار انجام می‌شوند .

این موضوع می‌تواند به تغییر در تعریف و ماهیت شغل منجر شود . به عنوان مثال ، برخی از وظایف کارگران تولیدی که قبلاً به صورت دستی انجام می‌شد ، به طور خودکار توسط ربات‌ها و ماشین‌آلات انجام می‌شود . این تحولات می‌تواند به تغییر در نیازمندی‌ها و مهارت‌های مورد نیاز برای شغل منجر شود .

۲- اثرات تغییرات اجتماعی و فرهنگی بر شغل

تغییرات اجتماعی و فرهنگی نیز می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر تعریف شغل داشته باشند . تغییر در ارزش‌ها ، نگرش‌ها و نیازهای اجتماعی می‌تواند به تغییر در طرز تفکر درباره شغل و نحوه انجام آن منجر شود .

به عنوان مثال، با توجه به توسعه حوزه‌های مربوط به محیط زیست و پایداری ، شغل‌های مرتبط با حفاظت از محیط زیست و توسعه پایداری می‌توانند به معنای جدیدی تعریف شوند و تأکید بیشتری بر عوامل محیطی داشته باشند .

۳- تأثیر تحولات سازمانی بر تعریف شغل

تحولات سازمانی نیز می‌توانند به تغییر در تعریف کار و شغل منجر شوند . وقتی که سازمان‌ها تغییر می‌کنند ، ممکن است شغل‌ها نیز تحت تأثیر قرار گیرند .

این تغییرات ممکن است شامل تغییر در ساختار سازمانی ، فرایندها ، روش‌ها و فناوری‌های استفاده شده باشد . به عنوان مثال ، اصلاحات سازمانی ممکن است منجر به تغییر در توانمندی‌ها و مسئولیت‌های شغلی شود و شغل را به صورت جدیدی تعریف کند .

بررسی تحولات آینده بر شغل

تحولات آینده در تعریف کار و شغل قابل پیش‌بینی کامل نیستند و بسته به عوامل مختلف مانند توسعه فناوری ، تغییرات اجتماعی و اقتصادی و تحولات سیاسی ممکن است تغییر کنند . تغییر شکل شغل در دنیای دیجیتال غیر قابل انکار است .

دنیای دیجیتال و پیشرفت فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی ، تأثیر زیادی بر شکل شغل‌ها خواهد داشت . برای مثال، روند اتوماسیون و هوش مصنوعی می‌تواند به تغییر در نیازمندی‌ها و مهارت‌های شغلی منجر شود .

برخی از وظایف تکرارپذیر و روتین قابل انجام توسط ربات‌ها و سیستم‌های هوشمند خواهند بود . در حالی که برای انجام وظایف پیچیده‌تر و نیازمند تصمیم‌گیری استراتژیک و همکاری انسانی ، همچنان نیاز به نیروی انسانی وجود خواهد داشت .

علاوه بر این، تکنولوژی‌های جدید مانند واقعیت افزوده و واقعیت مجازی می‌توانند تجربه کاربری و محتوای شغلی را تغییر دهند و شغل را به صورت جدیدی تعریف کنند .

روندها و چالش‌های آینده در حوزه شغل

در آینده ، روندها و چالش‌هایی در حوزه شغل وجود خواهند داشت که می‌تواند تعریف کار و شغل را تغییر دهد . برخی از این چالش‌ها عبارتند از :

۱- تحولات سریع در فناوری و اتوماسیون

به تدریج ، تکنولوژی‌های جدید و پیشرفته‌تر در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی ، رباتیک ، اینترنت اشیا و بلاکچین به کار گرفته می‌شوند . این تکنولوژی‌ها ممکن است به طور قابل توجهی تأثیری بر نوع و ماهیت شغل‌ها و مهارت‌های مورد نیاز داشته باشند .

۲- تغییرات در نیازهای بازار کار

با تغییر در نیازهای مشتریان و بازار کار، شغل‌ها نیز تغییر خواهند کرد . به عنوان مثال ، در حوزه فناوری اطلاعات و رشته‌های مرتبط ، تقاضا برای متخصصان داده‌ها ، امنیت سایبری و هوش تجاری رو به افزایش است .

۳- انعطاف‌پذیری و کارآفرینی

با توسعه فضای کارآفرینی و تغییر در ساختارهای سازمانی ، انعطاف‌پذیری و مهارت‌های کارآفرینی و کاربردی در شغل‌ها بیشتر مورد توجه قرار خواهند گرفت . افراد باید توانایی سازماندهی و مدیریت خود را داشته باشند و به طور مداوم در حال یادگیری و به‌روزرسانی مهارت‌های خود باشند .

۴- تعادل کار و زندگی

با توجه به آگاهی بیشتر از اهمیت تعادل کار و زندگی ، شرکت‌ها و سازمان‌ها ممکن است بیشتر به ایجاد شغل‌هایی با زمان کار قابل تنظیم ، اجازه‌نامه‌های پدر و مادری و امکانات سازگار با زندگی خانوادگی تمرکز کنند  .

۵- توسعه مهارت‌های نرم:

در آینده ، مهارت‌های نرم مانند مهارت‌های ارتباطی ، همکاری ، تفکر انتقادی و حل مسئله ، رهبری و توانایی کار در تیم به اهمیت بیشتری خواهند رسید . این مهارت‌ها به افراد کمک می‌کنند تا با موفقیت در محیط‌های کاری پویا و همچنین در مواجهه با چالش‌های جدید توانمندی‌های لازم را داشته باشند .

۶- شغل‌های چندمنظوره و ترکیبی

در آینده ، شغل‌های چندمنظوره و ترکیبی بیشتری شکل خواهند گرفت . این شغل‌ها ممکن است شامل ترکیب مهارت‌ها و وظایف مختلف باشند و به افراد امکان می‌دهند تا در حوزه‌های مختلف فعالیت کنند و چندین نقش را در یک شغل ترکیب کنند .

۷- تحولات در ساختار سازمانی

سازمان‌ها در آینده ممکن است ساختارهای متنوع‌تری از جمله سازمان‌های مبتنی بر پروژه ، سازمان‌های انعطاف‌پذیر و سازمان‌های مجازی را به‌کار گیرند . این تحولات سازمانی ممکن است به تغییر در نحوه تعریف و انجام شغل‌ها ، ارتباطات سازمانی و روابط کاری منجر شود .

 جایگاه مفهوم کار و شغل در زندگی افراد

کار معناهای بسیار متفاوتی برای افراد مختلف دارد . چگونگی تعریف کار در هر فرد ، بخشی از شخصیت و هویت او را نشان می‌دهد . هر فرد در زندگی ، با توجه به نیازها و علایق خود تعریف کار و شغل را ارائه می دهد . با اینکه تعریف کار و اهداف در زندگی بسیار مهم است اما بسیاری از افراد تعریف درست و دقیقی از هدف و کار خود ندارند .

بسیاری از افراد با سرعتی یکنواخت شغل خود را انجام می‌دهند . تنها تحت تاثیر اتفاقات بیرونی کمی تغییر حالت می‌دهند و هدف مشخصی برای رسیدن به آن ندارند . چگونگی تعریف کار در هر فرد ، بخشی از شخصیت او را شکل می‌دهد .

در نگاه برخی ، شغل کاری است که برای کسب درآمد انجام می‌دهد و حتی ممکن است از آن راضی نباشد . با این حال شغل می‌تواند مهارت و رضایت را در وجودش ایجاد کند اما نقش درآمدزایی آن مهم‌تر و پررنگ‌تر از دیگر جنبه‌ها است .

از نگاهی دیگر ، حرفه کاری است که برای کسب موقعیت‌های بهتر و هدف‌های زندگی آن را انجام می‌دهد . همه افراد هنگامی که حرفه مورد علاقه خود را انجام می‌دهند خوشحالند . پس کار به معنای حرفه ، بخش عظیمی از معنای زندگی و رضایت از زندگی را شکل می‌دهد .

پس در اینجا ، منبع رضایتمندی به کاری که بر اساس علاقه و احساس انجام می‌دهید گفته می‌شود . افرادی که به کار به عنوان منبع رضایتمندی می‌نگرند حتی ممکن است علایق خود را به پاداش مالی و جایگاه اجتماعی ترجیح دهند و در این راستا کارهای غیر معمول انجام دهند . این علایق و کارها به زندگی افراد معنا می‌دهد .

تحلیل تاثیر کار بر رفتار و زندگی افراد

قطعا نمی‌توان هیچ کاری را تنها به یکی از موارد (کار ، حرفه  و منبع رضایتمندی ) نسبت داد . هر کاری می‌تواند مقداری از هر کدام را در بر بگیرد . با دانستن این تعاریف می‌دانید که کدامیک از معانی کار برایتان اهمیت بیشتری دارد .

مثلا می‌دانید ، افرادی که حرفه را انتخاب می‌کنند ، بخشی از معنای زندگی خود را در این حرفه پیدا کرده‌اند . حتی ممکن است برای اینکه به جایگاه بهتری در این حرفه برسند ، علایق خود را قربانی کنند . با تعریف تعریف کار و شغل فعالیت‌هایتان آگاهانه‌تر می‌شود و به موفقیت و اهداف زندگی نزدیک‌تر می‌شوید .

نکات کلیدی درباره کار ، شغل و حرفه

– به هر فعالیت اقتصادی ، فکری یا جسمی که برای کسب درآمد – چه نقدی و چه غیر نقدی – انجام می‌شود و طی آن محصول یا خدماتی ارائه می‌شود ، کار می‌گویند .

– بیکار فرد ۱۵ سال به بالایی است که در طول یک هفته مرجع کاری که بابت آن مزد بگیرد را انجام ندهد . در طول چهار هفته به دنبال کار باشد و آماده یک شغل مزدبگیری یا خوداشتغالی باشد .

– فرصت شغلی موقعیتی است که هنوز اشغال نشده و فردی برای آن انتخاب و استخدام نشده است .

– موقعیت شغلی تعداد جایگاه‌های شغلی موجود در یک سازمان است . مثلا کار معلمی و ۱۵ موقعیت شغلی در یک مدرسه .

– کار فعالیتی است که بابت آن حقوق می‌گیرید .

– شغل کاری است که افراد بدون هیچ آموزشی و برای کسب درآمد انجام می‌دهند ، در حالی که افراد حرفه‌ای و متخصصان برای انجام کار خود باید تحت آموزش‌های ویژه قرار بگیرند .

– زمینه شغلی یک سفر مادام العمر است که فرد مهارت‌ها را در آن یاد می‌گیرد ، با دانش و تخصص خود از آن‌ها استفاده می‌کند و در زمینه یا صنعت خاصی برای کسب درآمد تجربه کسب می‌کند .

– حرفه شامل تحصیل ، آموزش و تجربه کاری است . افراد در یک حرفه خاص می‌توانند رشد کنند و به مشاغل سطح بالاتر بروند .

سخن پایانی تعریف کار و شغل

در این مقاله سایت پول یابی ضمن تعریف لغوی و اصطلاحی شغل ، کار و فرصت های شغلی به موضوعات مرتبط با مشاغل و انواع مشاعل و نظرات مختلف درباره شغل پرداخته شد .  اگرچه در نگاه عادی و رایج بین مرم تفاوتی بین این کلمات و اصظلاحات نیست ولی از نظر علمی و کاربردی ، تفاوت زیادی بین شغل ، کار و حرفه وجود دارد .

آنچه مسلم است تحولات جدید در تعریف شغل نسبت به گذشته تفاوت اساسی ایجاد کرد .  تغییرات در شکل شغل در دنیای دیجیتال ، روندها و چالش‌هایی که در حوزه شغل انتظار می‌رود ، تعادل کار و زندگی، توسعه مهارت‌های نرم، شغل‌های چندمنظوره و ترکیبی، تحولات در ساختار سازمانی و نیز انعطاف‌پذیری و کارآفرینی از جمله این تغییرات که در این مقاله به آنها پرداخته شد . مجموع این موضوعات کمک می‌کنند تا بر تحولاتی که در آینده در حوزه شغل قرار دارد، بیشتر بیاندیشیم و نحوه تعریف و تجربه شغل را بهتر درک کنیم .

شغل می تواند تنها به معنی داشتن کار برای رفع نیازهای مالی باشد اما حرفه به معنی انجام کار، کسب تجربه و دانش در جهت پیشرفت و ارتقای مهارتها می باشد .

نکته آخر تعریف کار و شغل اینکه ، شغل و حرفه به یکدیگر متصل‌اند ، زیرا مشاغلی که انتخاب می‌کنید ، حرفه‌ شما را تشکیل می‌دهند . بیشتر مردم پیش از این‌که در مشاغل گوناگون در صنعت شان پیشرفت کنند تا تجربه‌ مورد‌نیاز را برای دستیابی به اهداف بلند‌مدتشان به دست آورند ، از صفر و با شغلی سطح پایین یا کم‌درآمد شروع به کار می‌کنند. مهارت‌ها و دانشی که در هر شغل به دست می‌آورید، به شما کمک می‌کنند که در حرفه‌تان موفق شوید .