در گذشته راه اندازی کسب و کار خانگی پر درآمد رویایی بیش نبود و افراد برای اشتغال و کسب درآمد باید در بیرون از خانه ، مثلا در اداره ، کارگاه ، شرکت ، کارخانه و… مشغول به کار می شدند. خلاصه اینکه مجبور بودند در بیرون از خانه و در مکانی مشخص برای شرکت و یا برندی فعالیت می کردند. اما امروزه شرایط کاملا با گذشته فرق کرده و افراد بدون آنکه از خانه خود خارج شوند می توانند از همان جا شروع به کار کرده و کسب درآمد داشته باشند.
بحث درباره مشاغل خانگی و میزان کسب درآمد از آنها و نیز حمایت و توسعه آن زیاد است در این مقاله سایت پول یابی قصد دارم تا به معرفی اجمالی و اهمیت توجه به کسب و کار خانگی و چگونگی برنامه ریزی جهت اشتغال بپردازم امیدوارم مورد توجه مخاطبان سایت قرار گیرد.
کسب و کار خانگی
تعاریف متنوعی از کسب و کار خانگی شده است ولی وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی کسب و خانگی یا مشاغل خانگی را اینگونه تعریف کرده است: « مشاغل یا کسب و کارهای خانگی آن دسته از فعالیت‌هایی می باشند که از سوی یک عضو یا اعضای خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب و کار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحدهای مسکونی همجوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می شود. »
بر اساس این تعریف ، به هر نوع فعالیت اقتصادی در محل سکونت شخصی که با استفاده از امکانات و وسایل منزل راه‌اندازی شود ، کسب و کار یا شغل خانگی گفته می شود. لذا کسب و کارهای خانگی و یا کار در منزل بیشتر در شمار و جزو تجارت های خیلی کوچک محسوب شده و معمولا برای نامیدن فعالیت تجاری که در درجه اول در محل سکونت افراد و یا محل مسکونی قرار دارد یا متمرکز در خانه می شود، به کار برده می شود. همچنین اغلب صاحب یا صاحبان کسب و کار خانگی، در محل قرار گرفتن کسب و کار سکونت دارند.
انواع تعاریف مشاغل خانگی
– کسب وکار خانگی Home business
در این شیوه ، فرد شغل خود را به منزل می‌آورد و به جای این که هزینه‌های زیادی برای اجاره یا خرید ساختمان بدهد، می‌تواند در منزل خود ، کار و شغل خود را به انجام برساند. در این نوع کسب و کار ، ارزش افزوده کالاها و خدمات تولید شده، نصیب صاحب خانه می‌شود.
– کسب وکار مبتنی بر خانه Home based business
در این روش ، افراد کالاها و خدمات تولیـد شده خود را در درب و یا در داخل منازل دیگران تحویل می‌دهند. در این نوع روش کسب و کار ، مهم نیست که کالاها در کجا تولید شده ، بلکه معیار این است که کالاها و خدمات در منازل مصرف‌کنندگان تحویـل داده شود. در این نوع کار خانگی ، ارزش افزوده کالاها و خدمات ، نصیب کسی می‌شود که از بیرون این کالاها را می‌آورد.
– کارآفرینی مبتنی بر خانه home based entrepreneurship
این نوع کارآفرینی عبارت است از فرآیند ایجاد اشتغال در خانه از راه تشکیل مجموعه منحصر به فردی از منابع به منظور بهره‌گیری از فرصتها.
اهمیت کسب و کارهای خانگی
کسب و کارهای خانگی امروزه از بخش‌های مهم ، حیاتی و ضروری فعالیتهای اقتصادی در اکثر کشورها و حتی کشورهای پیشرفته محسوب می‌شوند. در واقع مشاغل خانگی از نظر ایجاد شغل و کاهش میزان بیکاری، نوآوری در عرضه محصول یا خدمات، موجب تنوع و دگرگونی زیادی در اجتماع و اقتصاد کشورها شده است. برخی از کشورها به مشاغل خانگی به عنوان راهکاری برای کم کردن فاصله طبقاتی و افزایش درآمد خانوارها نگاه می کنند.
البته باید توجه کرد که برای جوانان، کسب و کارهای خانگی نقطه شروع مناسبی برای راه‌اندازی کسب و کار شخصی است، زیرا راه‌اندازی آن در مقایسه با دیگر انواع کسب و کارها ساده ، آسان و بسیار کم هزینه است. برای نمونه هر کسی می تواند با یک دستگاه رایانه و یک خط تلفن، یک کسب و کار اینترنتی راه اندازی کند و کارها و خدمات مختلفی را به مردم عرضه و ازاین راه درآمد اینترنتی کسب کند. علاوه بر این، شروع کار خانگی برای جوانان موجب افزایش اعتماد به نفس آنها جهت ورود به بازارهای جهانی هم خواهد شد.
به طور کلی اگرچه کسب و کارها اغلب جزو بخش پنهان و غیررسمی اقتصاد کشورها محسوب می شوند، ولی نقش قابل توجه و تاثیرگذاری در ثروت و رشد اقتصادی، پویایی یک جامعه و توسعه سرمایه اجتماعی و فرهنگی آن دارند. به اعتقاد برخی از کارشناسان و اندیشمندان حوزه اقتصادی، فرصتهای کسب و کار خانگی موجب خویش فرمایی در راستای رفع کاستیها و تأمین نیازهای محلی و منطقه ای یک اقتصاد شده و راه را برای توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی هموار می‌کند.
سابقه کسب و کارهای خانگی در ایران
از نظر تاریخی ، مشاغل و کسب و کارهای خانگی در ایران سابقه دیرینه و به درازای تاریخ دارد. بسیاری از صنایع دستی که امروزه هم وجود دارند، در منازل و محل سکونت افراد تولید می‌شد. از گذشته‌های دور تا دهه های اخیر بسیاری از زنان و دختران به انجام مشاغل خانگی مانند قالی بافی، گلیم بافی ، زیورآلات سنتی، تولید صنایع‌دستی، آرایشگری، شستشو و اتوکشی و… برای ایجاد منبع درآمدی جهت بهبود وضع معیشت خانوارمی‌پرداختند.
اما امروزه اوضاع عوض شده و مردان زیادی وارد حوزه کسب و کارهای خانگی شدند . تحولات حوزه فناوری اطلاعات و دسترسی سریع و راحت به اینترنت و شبکه‌های مجازی در سالهای اخیر کمک زیادی کرده تا مشاغل خانگی دچار تحول شگفت‌انگیزی شود و بازار به مراتب بزرگ‌تری را پیش روی خود ببیند.
بر خلاف گذشته که مشاغل خانگی بیشتر محدود به تولیدات صنایع دستی بود، این روز‌ها مشاغل خانگی طیف وسیعی از کسب‌وکار‌های متنوع را شامل می شود طوری که بسیاری از مشاغل بیرونی در سالهای گذشته ، تولیداتش در خانه انجام می شود و به شکل کسب و کار خانگی هم تولید می شود. برخی از حوزه‌های جدید مشاغل خانگی اگرچه قطعا به تخصص و یا مهارت ویژه‌ای نیاز دارد، اما با کمی صرف انرژی و خلاقیت قابل یادگیری و ایجاد درآمدزایی است.
بطور کلی انجام کسب و کار خانگی در ایران پدیده جدیدی نیست، بلکه در نتیجه تغییرات و تحولاتی که در فعالیتهای اقتصادی – اجتماعی امروزه جامعه ایرانی به وجود آمده به آن توجه بیشتری شده است و این نوع کسب و کارها روز به روز در حال گسترش و توسعه می باشند.
ضرورت توجه به کسب و کارهای خانگی
شاید اولین اثر مشهود کسب درآمد خانگی ، بالا بردن کیفیت زندگی افراد خانواده باشد. بر اساس تحقیقاتی که انجام شده است ، بیشتر صاحبان کسب و کارهای خانگی که به صورت حرفه ای این شغل را ادامه می دهند، بر این باورند که کار کردن در خانه، کیفیت زندگی آنان را بهبود می بخشد. به اعتقاد این افراد ، کارکردن در خانه موجب می شود که وقت بیشتری به خانواده و خانه اختصاص یابد و به دیگر مسائل و موضوعات خانواده، از قبیل تربیت و پرورش فرزندان توجه بیشتری شود.
به طور کلی امروزه کار و زندگی بیش از پیش در همدیگر ادغام شده‌اند. ضمن اینکه توسعه فناوری هم این کار را ساده و راحت کرده است و امروزه با پیشرفتهای زیادی که در زمینه علوم رایانه و دیگر وسایل ارتباطی به وجود آمده، محیط خانه محل مناسب و کاراتری برای کسب و کارهای کوچک اقتصادی شده است.
توسعه کسب و کارهای کوچک به دلیل ساختار ساده ، زود بازده بودن و نیاز اندک به سرمایه در جهت متعادل کردن بازار کار مؤثر می باشد. در کشور ما با توجه به ترکیب جمعیتی ، کسب و کارهای کوچک خانگی می تواند بازدهی مناسبی داشته و در کوتاه مدت و حتی در میان مدت در رفع مشکل بیکاری مؤثر باشد. از این رو سامان بخشیدن ، به‌روز رسانی و نظام‌مند کردن کسب کارهای خانگی یک ضرورت آشکار است.
مزایای کسب و کار خانگی
راه‌اندازی کسب وکار‌های خانگی می‌تواند مزایای گوناگونی را برای شاغلان این عرصه داشته باشد که از جمله می‌توان به حذف هزینه‌های جاری محیط کار مانند: خرید، رهن و اجاره، مالیات، عوارض و قبوض مصرفی، ایجاد توازن بین مسئولیت خانوادگی و اشتغال آنان، حذف هزینه ایاب و ذهاب، استفاده از نیرو و تخصص اعضای خانواده، ایجاد زمینه‌های کار خانوادگی، امکان انتقال تجارب از طریق آموزش غیررسمی به شیوه استاد – شاگردی بین اعضای خانواده و… اشاره کرد.
با این مقدمه به صورت فهرست وار مهمترین مزایای مشاغل خانگی عبارتند از:
۱- آزادی و استقلال عمل بیشتر
۲- ساعات کاری انعطاف پذیر
۳- ایجاد تعادل و موازنه بیشتر بین کار و زندگی
۴- پایین بودن هزینه راه‌اندازی
۵- پایین بودن میزان ریسک
۶- امکان کارکردن پاره وقت
۷- راحت تر بودن تربیت بچه ها
۸- داشتن فرصت و زمان بیشتر
۹- تناسب با ویژگی های جسمی افراد معلول و کم توان
۱۰- احتمال موفقیت بیشتر
۱۱- تناسب با اقشار مختلف
۱۲- احساس راحتی بیشتر
۱۳- عدم نیاز به مجوز
دلایل انتخاب کسب و کارهای خانگی
توجه داشته باشید که مشاغل خانگی عمدتا به صورت سنتی و بدون جهت گیری کلی در کشور رواج دارد. درحالی که اگر بخواهیم این مشاغل به صورت پایدار و در تراز جهانی ایجاد شوند، نیازمند برنامه‌های حمایتی و آموزشی و به روزرسانی و استفاده از تکنولوژی‌های روز می باشد. بنابراین با اجرای این طرح طلیعه روشنی برای ساماندهی و نظام‌مند نمودن کسب و کارهای کوچک خانگی به وجود می‌آید و به تدریج ضمن شکل گیری یک نظام مدیریتی مشخص ، زمینه مناسبی برای شکل‌گیری نهاد متولی این مشاغل به وجود می‌آید.
لذا برای راه‌اندازی کسب و کارهای خانگی موارد و توصیه های زیر را باید در نظر گرفت:
۱- درباره ایده کسب و کارتان تحقیق کنید.
۲- درباره محصول یا خدماتتان نیز اطلاعات کسب کنید.
۳- محل کار خود را تعیین کنید.
۴- مشارکت دیگر اعضای خانواده را جلب کنید.
۵- اسم مناسبی برای کسب و کارتان انتخاب کنید.
۶- اسباب و تجهیزات مناسبی برای کسب و کارتان تهیه کنید.
۷- پوشش مناسب و درخور برای کسب و کارتان فراهم کنید.
۸- یک صندوق پستی به کسب و کارتان اختصاص دهید.
۹- با دوستان و همسایگانتان رک و صادق باشید.
۱۰- حساب بانکی برای کسب و کارتان باز کنید.
۱۱- ارتباطات بیشتری با دیگران برقرار کنید.
۱۲- از داشتن کسب کار خانگی واهمه و خجالتی نداشته باشید، بلکه به آن افتخار کنید.
نمونه کشور موفق در زمینه مشاغل خانگی
کشور ایتالیا از دو سه دهه قبل برای توسعه و صنعتی کردن و کاهش بیکاری در مناطقی که کمتر توسعه یافته بود (مناطق جنوبی که بعدها به ایتالیای سوم موسوم شد)، سیاست توسعه و گسترش کسب و کارهای کوچک و خانگی را در پیش گرفت. در مناطق جنوبی ایتالیا بیکاری حتی به بالاتر از نرخ ۲۲ درصد رسیده بود. با توجه به مزیتی که ایتالیا در تولید کفش های چرمی دارد، دولت سیاستهای حمایتی خود را در صنایع کوچک و خانگی و به ویژه در بخش تولیدات کفش و کیف های چرمی متمرکز کرد.
مسئولان برای تحقق این موضوع، در مناطق و محله‌هایی که جمعیت از تراکم بالایی برخوردار بود، واحدهای تولیدی خانگی خود را در قالب خوشه‌های صنعتی تقسیم بندی کرد و با تعریف ارتباط واحدهای تولید خانگی در قالب این خوشه‌ها، توانست نرخ بیکاری را به ۱۲ درصد برساند. در این نواحی که پراتو (prato ) نام دارد، شبکه ای از واسطه‌ها که به ایمپاناتوری معروف هستند، سفارش های بین‌المللی را ثبت نموده و این سفارش ها را بین تولیدکنندگان محلی تقسیم می‌کنند.
کشور ایتالیا با تقسیم کار بین این واحدها توانست هم کارها را تخصصی کند و هم تعداد مناطق صنعتی را افزایش دهند. مسئولان ایتالیایی شرکتهای بزرگ صنعتی را به افزایش حجم همکاری و توسعه پیمان کار با صنایع کوچک و خانگی ترغیب کردند. دولت همچنین امتیازات مالیاتی برای آن دسته از واحدهای تولیدی کوچک و خانگی که قابلیت صد در صد صادرات تولیدات خود را برای سه سال متوالی حفظ کنند در نظر گرفت. در سال ۲۰۰۲ ارزش افزوده بخش تولیدات کفش و کیف و چرم به ۱۱ میلیارد دلار رسید.
نتیجه گیری مشاغل خانگی
امروزه ایجاد بنگاههای اقتصادی کوچک و زود بازده در بیشتر نظام های اقتصادی دنیا ، به عنوان یک ضرورت پذیرفته شده است . در این میان ، کسب و کارهای خانگی یا مشاغل خانگی که یکی ازشکل های این فعالیتهای اقتصادی است ، به واسطه کارکرد و مزایای خاص خود ، به سرعت رشد و توسعه یافته است.
کسب و کارهای خانگی از نظر ایجاد شغل و نوآوری در تولید و عرضه کالا و خدمات و سنخیت با تکنولوژی IT و تجارت الکترونیک ، موجب تنوع و دگرگونی زیادی در بازارهای مختلف شده است ، که می‌تواند برای اکثر افراد، به ویژه جوانان بستر مناسبی برای راه‌اندازی آسان و ساده فعالیت های اقتصادی فراهم آورده و نقطه شروع مناسبی برای ورود به بازار کار محسوب شود.
با توجه به افزایش روز افزون عرضه کار و محدودیت فرصتهای شغلی، آماده نبودن زیر ساختهای توسعه و از همه مهمتر کمبود منابع سرمایه، یکی از گزینه های موثر و راهبردی در توسعه اشتغال کشور، «اشتغال کاربر» می باشد. با اینکه «اشتغال سرمایه بر» از ضریب پایداری بیشتری نسبت به «اشتغال کاربر» برخوردار است ولی از آنجایی که «اشتغال سرمایه بر» مستلزم سرمایه گذاری کلان در بلند‌مدت است، لذا در کوتاه مدت جهت غلبه بر مشکل بیکاری ، این روش مفید و میسر نیست.
نکته آخر اینکه ، اگر بخواهیم مشاغل خانگی به صورت پایدار و در تراز جهانی ایجاد شوند، نیازمند برنامه‌های حمایتی و آموزشی و به روزرسانی و استفاده از تکنولوژی‌های روز است. به منظور بهره‌گیری از فرصتها نمونه تجربه موفق بعضی از کشورها از جمله ایتالیا در حوزه کسب و کارهای خانگی می تواند به عنوان الگو مدنظر قرار گیرد.
