آشنایی با  انواع دلار در ایران

برای کسانی که به دنبال کسب درآمد دلاری در اینترنت هستند آشنایی و معرفی انواع دلار در ایران حائز اهمیت است . دلار اگرچه واحد پول رسمی ایالات متحده آمریکا است ولی در سراسر دنیا به عنوان ارز و ذخیره ارزشمند دارای اعتبار می باشد . در تاریخ ۶ ژوئیه ۱۷۸۵ کنگره ایالات متحده آمریکا به اتفاق آرا دلار را به عنوان واحد پول آن کشور انتخاب کرد . صحبت از انواع دلار ، در واقع تعریف اصطلاحات و عناوین مختلف معرفی دلار در کشور های مختلف می باشد .

توجه کنید که مرکزیت دلار به عنوان ذخیره ارز جهانی امتیازات چشم‌گیر و خاصی را به اقتصاد آمریکا داده‌است . آمریکا علیرغم داشتن کسری تراز پرداخت‌های عظیم ، می‌تواند هزینه و سرمایه مصرفی را فراتر از تولید داخلی تأمین کند . این امتیاز موجب می شود تا به سرمایه‌گذاری‌هایی دست بزند که بسیار بیشتر از اندوخته‌های داخلی آن است . دلیلش این است که خارجی‌ها علاقه‌مند هستند دارایی‌های خود را به دلار افزایش دهند . از جمله این افراد ایرانی ها می باشند .

در این مقاله سایت پول یابی به دلیل اهمیت و تاثیرگذاری دلار بر اقتصاد مردم ایران ، به معرفی انواع دلار در ایران می پردازم . امیدوارم برای مخاطبان وب سایت و علاقمندان مفید باشد .

علامت دلار

دلار آمریکا (United States Dollar) ، با علامت اختصاری «$»، یک واحد پول رایج و ذخیره ارزش در جهان است . در کشورمان ایران ، دلار به عنوان یک ارز خارجی شناخته می ‌شود و قیمت آن به طور مرتب تغییر می کند . در واقع انواع نرخ دلار تحت تأثیر عوامل مختلفی ، مانند تحولات سیاسی و اقتصادی ، نرخ ارز در بازارهای جهانی و میزان عرضه و تقاضا در داخل کشور قرار دارد .

خرید و فروش انواع دلار در ایران تابع قوانین و مقررات خاصی است . صرافی‌ های مجاز ، تنها مجاز به خرید و فروش دلار با نرخ‌های تعیین شده توسط بانک مرکزی ایران می باشند . معاملات دلاری در خارج از صرافی‌ های مجاز نیز غیر قانونی محسوب می‌ شود و می‌ تواند مجازات‌ هایی به دنبال داشته باشد .

همان طور که در بالا اشاره شد ، علامت  $  برای دلار آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر استفاده می‌شود . در قرن ۱۸ میلادی ps برای پزو استفاده می‌شد و به مرور دو حرف s و p به هم چسبیده شده و علامت $ را تشکیل دادند . اس با خط عمودی «$» که علامت بین‌المللی دلار است نیز از اسپانیایی‌ها اقتباس شده که پول خود را با علامت P (پی) مشخص می‌کردند . این «P» در آمریکای شمالی به تدریج و در جریان نوشتن به شکل «$» درآمد .

قبل از هر چیز باید بدانید که اگر به دنبال آموزش کامل کسب درآمد دلاری در ایران از طریق اینترنت هستید باید با قیمت انواع دلار آشنا شوید . دلیلش هم این است که در معاملات و تبدیل ریال به دلار و یا سایر ارزهای رایج بیشترین سود را داشته باشید .

تاریخچه دلار آمریکا

اولین مورد استفاده از اسکناس در ایالات‌متحده به سال ۱۶۹۰ برمی‌گردد که اسکناس‌هایی در خلیج ماساچوست چاپ شد . این اسکناس های چاپ شده ، برای تأمین مالی نظامیان استفاده می‌شدند . تا اینکه در سال ۱۷۷۶ ، اولین اسکناس ۲ دلاری معرفی شد . ۹ سال بعد یعنی در سال ۱۷۸۵ ایالات‌متحده رسماً علامت دلار را که سمبل پزو اسپانیایی آمریکایی ($) دارد پذیرفت .

در سال ۱۸۶۳ ، دولت، دفتر کنترل ارز (OCC) و اداره پول ملی را تأسیس کرد . این دو نهاد مسئول اسکناس‌های دلار جدید بودند . چاپ دلار توسط این مرکز از سال ۱۸۶۹ شروع شد . پیش‌ازاین شرکت‌های خصوصی کار چاپ دلار را انجام می‌دادند .

در سال ۱۸۹۰ (یک دهه قبل از راه‌اندازی فدرال رزرو) وزارت خزانه‌داری ایالات‌متحده مسئولیت صدور ارز قانونی این کشور را به عهده گرفت . اسکناس‌های نقره ۱ دلاری سری ۱۸۸۶ و ۱۸۹۶ با تصویر مارتا واشنگتن چاپ شدند .

استاندارد طلا

قانون فدرال رزرو در سال ۱۹۱۳ توسط بانک فدرال رزرو ایجاد شد تا به غیرقابل‌اعتماد بودن و بی‌ثباتی سیستم ارزی اسکناس‌هایی که پیش‌ازاین توسط نهادهای مستقل چاپ شده بودند پاسخ دهد . در این زمان اقتصاد ایالات‌متحده بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا بود و از بریتانیا پیشی گرفته بود . اما تجارت جهانی اکثرا با پوند انگلیس انجام می‌شد .

بیشتر کشورهای دنیا از طلا به‌عنوان پشتوانه پول خود استفاده می کردند تا مبادلات ارزی خود را تثبیت کنند . اما وقتی جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴ شروع شد برخی کشورها به‌جای اینکه طلا را پشتوانه ارز خود کنند خرج هزینه‌های نظامی‌کردند و ارزش پول آنها به شدت کاهش یافت .

اما بریتانیا این استاندارد را حفظ کرد و برای این منظور مجبور به استقراض شد . ایالات‌متحده کشوری بود که به استقراض کنندگان از جمله بریتانیا پول می‌داد . در نهایت بریتانیا در سال ۱۹۳۱ استاندارد طلا را کنار گذاشت و حساب بانکی بازرگانانی که با پوند معامله می‌کردند از بین رفت . به‌این‌ترتیب دلار به‌جای پوند به‌عنوان ارز ذخیره بین‌المللی پذیرفته شد.

قرارداد برتون وودز

پس از جنگ جهانی اول ، ایالات‌متحده وارد جنگ جهانی دوم شد . این کشور تا پیش از آن تأمین‌کننده اصلی تسلیحات و سایر کالاهای متفقین بود . در مقابل تأمین تسلیحات و کالاهای متفقین ، از آن‌ها طلا می‌گرفت . به‌این‌ترتیب در پایان جنگ جهانی دوم ، ایالات‌متحده دارای بیشترین ذخایر طلا در دنیا بود و این موجب شد سایر کشورها نتوانند به استاندارد طلا پشتوانه ارز برگردند چون طلای کافی نداشتند .

با این اتفاق ، در سال ۱۹۴۴ نمایندگانی از ۴۴ کشور دنیا در برتون وودز گرد هم آمدند تا سیستمی برای مدیریت ارزهای خارجی ایجاد کنند که به ضرر هیچ کشوری نباشد . آنها تصمیم گرفتند که دیگر ارزهای جهان با پشتوانه طلا نباشند بلکه ارزش آنها وابسته به ارزش دلار باشد . چون دلار پشتوانه طلا داشت .

این قرارداد با عنوان برتون وودز شناخته می‌شود . به‌این‌ترتیب بانک‌های مرکزی ایجاد شدند تا نرخ مبادله ثابت را بین واحد پول کشورها و دلار حفظ کنند . ایالات‌متحده نیز در مقابل دریافت طلا ، دلار ارائه می‌کرد . کشورها ، در شرایطی که ارزش پولشان از دلار کمتر یا بیشتر بود تا حدودی بر ارزها کنترل داشتند و می‌توانستند ارز خود را بخرند و بفروشند تا عرضه پول تنظیم شود . به‌این‌ترتیب انواع نرخ ارز پدید آمد .

تبدیل شدن دلار به ارز رزرو جهان

انواع دلار آمریکا رسماً به‌عنوان ارز ذخیره جهان شناخته می‌شود و به لطف توافقنامه برتون وودز تحت حمایت بزرگ‌ترین ذخایر دلار آمریکا قرار دارد . سایر کشورها نیز به‌جای طلا ، ذخایر دلار انباشته کردند .

کشورها که برای ذخیره دلار نیاز به‌جایی داشتند شروع به خرید اوراق بهادار خزانه‌داری ایالات‌متحده کردند که از نظر آنها محل امنی برای ذخیره پول بود . این اوراق با کسر هزینه‌های تأمین مالی جنگ ویتنام و برنامه‌های داخلی موجب شد که ایالات‌متحده دلار را تبدیل به یک تکه کاغذ کند .

سرانجام در سال ۱۹۷۱ آمریکا دچار تورم شدیدی شد . برای رفع مشکل ، ریچارد نیکسون رئیس‌جمهور وقت قرارداد برتون وودز را لغو کرد . به‌این‌ترتیب در سال ۱۹۷۳ نرخ ارز شناور و بدون پشتوانه جایگزین آن گردید که تا امروز هم ادامه دارد . به‌این‌ترتیب همه کشورها از جمله کشور ما ایران برای واردات و صادرات خود متکی بر ارز رزرو جهانی یعنی دلار هستند .

بررسی انواع نرخ ارز در ایران

قبل از آنکه به معرفی انواع دلار در ایران بپردازم لازم است تا کمی انواع ارز و فرق آن با پول بنویسم . نرخ ارز یکی از مهم ترین فاکتورهای اقتصادی است و در طول روز بارها با اخبار مربوط به آن مواجه می‌شویم . نرخ ارز آزاد ، نرخ ارز شناوری ، ارز مسافرتی و نرخ ارز دولتی ، تنها تعدادی از انواع ارز در ایران است که بسته به میزان نیاز و استفاده ما از آنها با برخی آشناتر هستیم .

از جمله ارزهایی که در اقتصاد کشورمان کاربرد دارند دلار ، یورو و پوند هستند . با برخی از اینها ، برای مصارف مسافرتی و برخی نیز برای تجارت و … سروکار داریم . دانستن تفاوت هر کدام از انواع ارز در ایران،  نرخ و نحوه خرید و فروش آن‌ها موضوعی است که می تواند کمک رسان ما در استفاده از آنها باشد . علاوه بر این افراد زیادی هستند که از نظرشان یکی از راههای کسب پول سریع و راحت ، خرید و فروش انواع ارز می باشد .

ارز چیست؟

ارز که معادل انگلیسی آن currency است به شکلی از پول های خارجی گفته می‌شود و شامل سکه و اسکناس کاغذی است که از سوی دولت توزیع می‌شود . نرخ ارز به مقدار پول ملی گفته می‌شود که برای به دست آوردن واحد پول کشور دیگر پرداخته می شود . در واقع به ارزش برابری یک واحد پول خارجی به پول داخلی ، نرخ ارز می گویند .

ارزهای زیادی می‌تواند در اقتصاد یک کشور گردش کنند که می‌توان به دلار ، یورو ، پوند ، یوان و … اشاره کرد . از میان ارزهای بیشماری که وجود دارد دلار آمریکا به عنوان یک ارز مهم در بسیاری اقتصادها داد و ستد می‌شود . چون این ارز ، پول رایج بیش از ۲۰ کشور دنیا است . بنابراین می‌توان گفت اهمیت این ارز برای اقتصاد هر کشوری زیاد است و به دلیل کاربرد زیاد آن در مبادلات بین المللی اطلاع از نرخ دلار بسیار با اهمیت است .

همانطور که اشاره شد نرخ ارز در ایران چند نوع است . برای همین اطلاع از تفاوت های آنها با یکدیگر و قیمت هر کدام از درجه اهمیت بالایی برخوردار است . چون بسته به مصرفی که دارید ، هزینه ای که بابت آن‌ها می‌پردازید متفاوت است و یا نحوه دریافت آن فرق دارد . به عنوان مثال نرخ ارز بازار آزاد از سایر انواع دیگر ارز بیشتر است و نحوه دریافت آن همانطور که از نام آن پیداست از بازار آزاد است . اما ارز مسافرتی که به هر شخص دارای کد ملی تخصیص می‌یابد با قیمتی متفاوت عرضه می‌شود .

معرفی پول

با تعریف مشخصی که از ارز ارائه شد این سوال مطرح می شود که تفاوت پول و ارز چیست؟ همه ما می‌دانیم که در ابتدای شکل گیری تمدن بشری مبادلات به صورت پایاپای یا کالا با کالا انجام می‌گرفت . انجام این کار ، به دلیل مشکلات بیشمار ، موجب خلق پول شد . پول که هدف از ایجاد آن تسهیل مبادلات کالاها و خدمات در راستای رفع نیازهای بشریت بود ، در طول تاریخ بسیار تغییر یافت . اما به طور کلی پول باید دارای ۵ ویژگی زیر باشد :

۱- مورد قبول عموم باشد .

۲- فساد ناپذیر و با دوام باشد .

۳- قابل تقسیم به واحدهای کوچک تر باشد .

۴- تولید آن محدود و در کنترل باشد .

۵- دارای ارزش و اعتبار باشد .

بنابراین در طول زمان تمدن های مختلف طلا ، نقره و فلزات دیگر و حتی در برخی مناطق نمک را به عنوان پول رایج معرفی کردند . با پیشرفت بشریت ، اقتصاد نیز دستخوش تغییر شد و پول نیز با شکل اولیه خود فاصله گرفت .

دولت ها و حکومت ها پول ها را که سکه و طلا و نقره بودند جمع آوری و به ازای آن سند یا براتی با ارقام مشخصی بر روی آن منتشر کردند . این سند به خودی خود ارزشی ندارد و امروزه به شکل اسکناس کاغذی و سکه های معمولی یا حتی به شکل ارزش در حساب های بانکی یا ارزهای دیجیتالی یافت می‌شوند . این سند همان ارز است که می‌تواند ارز رایج کشور یا ارز خارجی یا حتی ارز دیجیتال باشد .

تفاوت پول و ارز

توجه کنید که ارز به خودی خود ارزش و اعتباری ی ندارد . لذا ارزش آن به اعتبار صادر کننده آن و توافق عموم بستگی دارد . به عنوان مثال رمز ارزها با توافق جمعی مورد قبول واقع شدند و هیچ پشتوانه ای ندارند . نکته مهم دیگر در دانستن تفاوت بین پول و ارز این است که تولید ارز محدود نیست .

مشاهده می شود که دولت ها می‌توانند از آن بیشتر چاپ کنند که این کار ارزش آن را در مقایسه با دیگر ارزهای خارجی کاهش می‌دهد . در آخر می‌توان گفت اسکناس و سکه هایی که در مبادلات روزانه میبینیم شکلی از ارز هستند که عموم مردم آن را به نام پول می شناسند .

تفاوت دلار سفید و آبی

اگر بخواهید با انواع دلار در بازار ایران آشنا شویم باید تفاوت دلار سفید و دلار آبی را هم بدانید . در واقع اصطلاحات «دلار سفید» و «دلار آبی» برای اشاره به دو سری اسکناس ۱۰۰ دلاری آمریکا به کار می‌ روند ، که در دوره‌ های زمانی مختلف چاپ شده‌ اند . دلارهای سفید به اسکناس های ۱۰۰ دلاری که قبل از سال ۲۰۱۳ طراحی و چاپ شده‌اند ، گفته می شود . دلارهای بعد از این سال به علت وجود یک نوار آبی در وسط آن ، دلار آبی نامیده می‌شود .

نکته‌ای که وجود دارد این است که احتمال تقلبی بودن دلارهای آبی کمتر است و امکان تشخیص اصل و تقلبی بودن آن از یکدیگر راحت‌تر است . دلارهای سفید جزئیات کمتری دارند ، جنس کاغذ قابل دسترس‌تری دارند و نهایتا نواری آبی که به سختی تهیه و کارگزاری می‌شود را ندارند . به همین علت دلارهای سفید بسیار ساده‌تر جعل می‌شوند .

توجه کنید که این تفاوت ها و مسائل در قیمت دلارها در ایران تاثیر گذاشته و دلار سفید عموما  ارزان‌تر از دلار آبی است . البته این تفاوت قیمت قاعده‌ مشخصی ندارد و رسمی نیز نیست ، اما به هر حال وجود دارد .

از نظر ارزش ، هیچ تفاوتی بین دلار سفید و دلار آبی وجود ندارد . هر دوی آنها معادل ۱۰۰ دلار آمریکا هستند . بنابراین ، در هنگام خرید و فروش دلار ، نیازی به تمایز قائل شدن بین دلار سفید و دلار آبی نیست . تنها نکته‌ مهم در هنگام خرید ، اصل بودن اسکناس‌ها است . برای اطمینان از اصل بودن اسکناس، می‌ توانید به ویژگی‌ های امنیتی آن مانند نوار امنیتی ، تصویر سه‌بعدی و نوشته‌ های ریز دقت کنید .

مزایای سرمایه گذاری در بازار دلار

سرمایه‌گذاری در بازار دلار می‌ تواند مزایا و معایبی داشته باشد . مزایای سرمایه‌گذاری در انواع دلار در ایران عبارتند از:

– حفظ ارزش پول . با توجه به نرخ تورم بالا در ایران ، سرمایه‌گذاری در دلار می‌ تواند راهی برای حفظ ارزش پول افراد باشد .

– سودآوری . در صورت افزایش نرخ ارز ، سرمایه‌گذاری در دلار می‌ تواند سودآور باشد .

– تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری . سرمایه‌گذاری در دلار می‌ تواند به تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری افراد کمک کند .

– قابلیت نقدشوندگی . دلار به عنوان یک ارز جهانی ، از قابلیت نقدشوندگی بالایی برخوردار بوده و به راحتی قابل خرید و فروش است .

معایب سرمایه گذاری روی دلار

علیرغم مزایای خوب سرمایه گذاری روی دلار ، این ارز خارجی دارای معایب و ایراداتی است که باید به آنها توجه کرد . مهم ترین معایب سرمایه‌گذاری در بازار دلار عبارتند از :

– ریسک زیاد نوسانات بازار . بازار ارز با نوسانات فراوانی همراه است و سرمایه‌گذاری در دلار می‌ تواند ریسک‌پذیر باشد .

– محدودیت‌های قانونی . در ایران ، محدودیت‌هایی برای خرید و فروش دلار وجود دارد و سرمایه‌گذاران باید از این محدودیت‌ها آگاه باشند .

– هزینه‌ های نگهداری . نگهداری از دلار در صرافی‌ ها یا در منزل می‌ تواند با هزینه‌ ها و خطراتی همراه باشد .

– ریسک تحریم‌ها . در صورت اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران ، ارزش دلار ممکن است کاهش یابد .

اینجاست که افزایش اطلاعات درباره سرمایه گذاری در بازار دلار ضرورت پیدا می کند . یکی از مهم‌ترین روش‌های کسب سود بیشتر در سرمایه‌گذاری‌ها ، افزایش دانش و اطلاعات است . در رابطه با سرمایه گذاری در بازار دلار نیز، این نکته صدق می‌کند. به همین منظور، مطالعه کتاب‌های مفید ، منابع ارزشمند اینترنتی ، مشورت با افراد مطلع ، درک شرایط اقتصادی و سیاسی ایران و جهان  می‌تواند راهگشا باشد.

معرفی انواع دلار در ایران

تقریبا بی معنا است که کسی در آمریکا بگوید دلار فردایی می‌خواهم . یا فردی بگوید که به جای نیویورک ، دلار را ترجیحا از لس آنجلس تهیه می‌کنم . همان طور که به کار بردن خرید ریال فردایی یا تفاوت ریال سلیمانیه و مشهد در ایران معنایی ندارد . اما وقتی ارز مهمی مثل دلار از وطنش خارج می‌شود و قرار است به عنوان نوعی کالای مرجع در دیگر نقاط جهان خرید و فروش شود ، معانی مختلفی پیدا خواهد کرد .

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در ایران تنها سه نرخ رسمی برای دلار داریم . دلار کالاهای اساسی ، دلار نیمایی و دلار آزاد . اما اگر قصد خرید و فروش دلار را داشته باشید با نرخ‌های متفاوت‌تر و لیست بلند بالاتری برای نرخ دلار و به طور کلی ارز در ایران روبرو خواهید شد . این نرخ‌های مورد معامله در بازار ایران غیررسمی هستند اما به هر حال وجود دارند و مورد استفاده قرار می‌گیرند . با این مقدمه مهم ترین انواع دلار در ایران عبارتند از :

۱- دلار تهران

دلاری است که در تهران معامله می شود . دوباره خود این دلار تهران به چند زیر شاخه سبزه میدان، افشار و منوچهری تقسیم می‌شود . یعنی ممکن است قیمت دلاری که در سبزه میدان معامله می‌شود با دلاری که در چهار راه استانبول خرید و فروش می‌شود متفاوت باشد .

این وسط بعضی شایعات هم روی قیمت دلار در نقاط مختلف تاثیر می‌گذارد . مثلا اینکه می‌گویند احتمال وجود دلار تقلبی در اسکناس های با تاریخ قدیمی بیشتر است بنابراین باید ارزان تر باشند یا دلارهای جدید خط آبی گران‌تر است . معمولا هم این شایعات بی‌اساس هستند و صرفا حقه بازی سفته بازها برای سود بیشتر است .

توجه کنید که دلار تهران تقریبا اصلی‌ترین مرجع قیمت گذاری دلار آزاد در ایران است . اما فکر نکنید پشت این مرجع یک دستگاه عریض و طویل و دقیق وجود دارد . دلار تهران از دل رقابت‌ها و اخبار و شایعاتی که میان صرافی‌ها وجود دارد قیمت گذاری می‌شود .

اگر شایعه شود که سبزه میدان آتش گرفته احتمالا دلار افشار و منوچهری افزایش قیمت خواهند داشت . در مقابل اگر خبر برسد در منوچهری علیرغم افزایش قیمت مردم برای دلار صف بسته‌اند ، قیمت در نقاط دیگر بیشتر می‌شود . نکته جالب اینکه چنانچه کسی ، سعی کند دلارش را با پایین‌ترین قیمت به صرافی‌ها بفروشد همه‌ صرافی‌ها قیمت دلار هایشان را کاهش خواهند داد .

نکته کلیدی اینکه ، نسبت به اتفاقاتی که در تهران و بازار دلارش رخ می دهد ، دلار در سراسر ایران قیمت گذاری می‌شود . البته استثنائاتی هم دارد که در ادامه بیان خواهد شد .

۲- دلار نیمایی

در سال ۱۳۹۷ برای اولین بار بانک مرکزی سامانه ارزی جدیدی با عنوان سامانه نیما جهت تسهیل تامین ارز برای شرکت‌ها و تولیدکننده‌های بزرگ و همچنین تجار و بازرگانان معرفی کرد . در این سامانه تنها این افراد (نه افراد عادی جامعه) امکان تبادل ارز و دلار را دارند . دلار نیمایی در سامانه‌ نیما (سامانه‌ی نظام معاملات یکپارچه‌ی ارزی) خرید و فروش می‌شود .

نرخ آن در اکثر مواقع با نرخ ارز بازار آزاد و نرخ ارز صرافی متفاوت و کمتر است . در برخی مواقع نیز نرخ ارز نیمایی به نرخ آزاد نزدیک می‌شود اما همواره تفاوت در آن وجود دارد . به عنوان مثال کمترین اختلاف بین نرخ دلار نیمایی با نرخ دلار بازار آزاد در مرداد ۱۴۰۱ رخ داد که ۱۸۰۰ تومان بود . ارز نیمایی اکنون حذف شده و تنها حواله های ارزی خرید و فروش می‌شود . حواله دلاری در تاریخ نگارش این مقاله در سایت پول یابی ، برای صنایع با قیمت ۳۷۵۰۰ تومان معامله می‌شود .

نکته جالب اینکه ، ارزش این دلار توسط دولت تعیین می‌شود اما دولت مستقیما در حجم دلار موجود در بازار نیما دخالت ندارد . این خصوصیت دستوری ارز نیمایی موجب شد که چندان رواج پیدا نکند . چون ارزش این دلار نه بر اساس عرضه و تقاضا ، بلکه بر اساس دستورات دولت است .

۳- ارز دولتی ( ارز ترجیحی)

یکی از انواع دلار در ایران با نام ارز دولتی یا ارز ترجیحی معروف است . ارز دولتی به ارزی گفته می‌شود که دولت آن را در مرکز مبادلات ارزی جهت واردات اقلامی از کالاهای اساسی توزیع می‌کند . پیش‌تر، این ارز به تعداد بیشتری از کالاها تعلق می‌گرفت اما به تدریج دامنه کالاهایی که شامل دریافت این ارز می‌شد کاهش یافت . قانونا از این نوع ارز صرفا باید برای واردات کالاهای اساسی استفاده شود .

در دولت دوم آقای روحانی و بعد از خروج ایالات متحده آمریکا از برجام ، کشور ایران با تلاطمات ارزی زیادی مواجه شد . معاون اول این دولت یعنی آقای اسحاق جهانگیری ، این نوع ارز را با قیمت ۴۲۰۰ تومان معرفی کرد . به همین دلیل ، خیلی ها این ارز را با نام «دلار جهانگیری» هم می شناسند . در سال‌های اول مطرح شدن آن ، تعداد بیشتری از کالاها می توانستند از این نوع ارز استفاده کنند . ولی کم کم تعداد کالاهایی که شامل دریافت این ارز می ‌شدند ، تقلیل پیدا کرد و در دولت آقای رئیسی هم ، به طور کامل استفاده از این نوع ارز متوقف شد .

معمولا نوسان این نوع دلار نسبت به بازار آزاد و نرخ‌های دیگر دلار کم‌تر است . مشکل اصلی این دلار فسادزا بودن آن است . چون افراد پر نفوذ این دلار را خریداری می‌کنند و به جای واردات کالاهای اساسی برای خودشان کالای لوکس وارد می‌کنند یا اصلا در بازار آزاد به فروش می‌رسانند . در عین حال چون از قبل افراد پر نفوذی بودند ، امکان پیگیری فساد مالی آنها وجود ندارد .

ذکر این نکته ضروری است مشابه با این نوع از دلار در حال حاضر وجود دارد . نرخ ارزی که به برخی کالاهای ضروری برای واردات مانند برخی داروها اختصاص می‌یابد با نام حواله کالاهای اساسی و ضروری داد و ستد می‌شود که در حال حاضر حواله دلاری با نرخ ۲۸,۵۰۰ تومان فروخته می‌شود .

۴- دلار سنا (ارز توافقی)

سنا (سامانه‌ نظارت ارز) در واقع سایتی می باشد که بانک مرکزی برای اعلام متوسط قیمت دلار در صرافی ها راه اندازی کرده است . این سایت به صورت آنلاین میانگین قیمت دلار در بازار آزاد را در ساعات مختلف ثبت می کند . این سوال مطرح می شود چرا قیمتی که در این سایت می بینیم با آنچه در بازار آزاد سراغ داریم متفاوت است؟

صرافی ها برای ثبت قیمت های واقعی در سامانه سنا ملاحظاتی دارند . ضمن اینکه متمرکز کردن نرخ در یک بازار غیرمتمرکز اقدام دشواری است . در سایر کشورها قیمت در بازار آزاد را با استناد به بورس ارز مشخص می کنند . البته سامانه سنا چندان موفق نبود و به منبع قابل اعتمادی جهت قیمت گذاری تبدیل نشد .

علتش این است که صرافی‌ها در یک بازار غیر متمرکز و رقابتی فعالیت می‌کنند . لذا علاقه‌ای ندارند در یک بازار متمرکز وارد شوند و اختیار روی دارایی خودشان را از دست بدهند . با این حال سنا به فعالیتش ادامه می‌دهد و همیشه قیمت‌های دلار را اعلام می‌کند . اما این قیمت‌ها برای خرید و فروش در بازار مورد استناد قرار نمی‌گیرند .

نرخ ارزهای موجود در سامانه سنا ، میانگین وزنی نرخ خرید و فروش دلار و دیگر ارزهای معامله شده در صرافی های مجاز و معتبر هستند که با نام های ارز مبادله ای یا ارز توافقی ممکن است آنها را بشناسید. می‌توانید با مراجعه به این سایت اطلاعات مربوط به نرخ ارزهای مختلف را مشاهده کنید .

عموما این نرخ از نرخ دلار نیمایی (حواله ارزی) بیشتر است اما از نرخ دلار آزاد کمتر است . در حال حاضر هر شخص حقیقی برای خرید ارز سهمیه ای ۲۰۰۰ تایی دارد که به کد ملی وی تعلق می‌گیرد و هر سال می‌تواند یک بار این سهمیه را دریافت کند . به تازگی شرایط متفاوتی برای دریافت این سهمیه در نظر گرفته شده است .

۵- دلار مشهد

از انواع دلار در ایران می توان به دلار مشهد اشاره کرد . مفهوم این دلار هم که مشخص است . دلاری است که در مشهد معامله می‌شود . در شرایط خاص اقتصادی حال  که نوسانات ارز زیاد می شود و تقاضا هم برای دلار نقدی بالا می رود ، بعد جغرافیایی اهمیت پیدا می‌کند . یعنی خود مسئله حمل ارز از محل عرضه اولیه تا مقصد روی قیمت آن اثر می‌گذارد .

به طور معمول در نقاط مرزی که مبادلات مالی بیشتر نقدی است و بانکی نیست ، ارز پایین تر از نواحی مرکزی قیمت می‌خورد . به همین دلیل مثلا می بینید قیمت دلار مشهد ارزان‌تر از تهران گزارش می‌شود . حالا باز مسائل دیگری هم به این تفاوت قیمت دامن می‌زند . مثلا همین که خرید و فروش ارز قاچاق اعلام شد . وقتی ریسک حمل دلار بالا رفت روی قیمت در نقاط مختلف هم اثر می گذارد .

۶- دلار سلیمانیه

اصل ماهیت تفاوت قیمت دلار سلیمانیه با نقاط دیگر به همان موضوعی برمی‌گردد که در مورد قیمت دلار مشهد گفته شد . با این تفاوت که اینجا پای بعضی قاچاقچیان هم در میان است که هم در بازار ارز ایران و هم عراق و حتی ترکیه نقش دارند . دلار سلیمانیه معمولا ارزان‌تر از دلار مشهد و تهران است .

۷- دلار هرات

حالا تصور کنید به یک دلار نه هزینه‌ حمل تا تهران اضافه شود و نه حتی هزینه‌ واردات . نتیجه این اتفاق باز هم ارزان‌تر شدن دلار است . مناطق سلیمانیه و هرات محل‌هایی برای خرید دلار هایی هستند که از دلار مشهد هم ارزان‌تر است . البته با تسلط طالبان بر افغانستان تقریبا دلار هرات دیگر منسوخ شده است .

اما دلار سلیمانیه همچنان وجود دارد و از دلار مشهد و تهران ارزان‌تر مبادله می‌شود . در عین حال تغییرات ارزش دلار سلیمانیه متناسب با تغییرات ریال در ایران نیست ، بلکه متناسب با تغییرات ارزش خود دلار در جهان است . بنابراین دلار سلیمانیه ممکن است تفاوت‌های قیمت بیشتری داشته باشد .

به طور کلی ، فلسفه پیدایش اصطلاح دلار هرات مثل همان دلار سلیمانیه است . همان طور که در بالا اشاره شد ، قیمت دلار هرات معمولا ارزان‌تر از دلار سلیمانیه است . یعنی ترتیب قیمت دلارها از نظر منطقه جغرافیایی به ترتیب بیشترین به کمترین اینگونه می باشد : تهران ، مشهد ، سلیمانیه و هرات .

۸- حواله دلار

دلار حواله‌ای نیز یکی دیگر از انواع دلار در ایران است که توسط صرافی‌هایی که در خارج از ایران دارای حساب ارزی هستند ، برای افراد حواله می‌شود .

در واقع حواله ارزی (به طور خاص حواله دلاری یا دلار حواله‌ای) نوعی دستور پرداخت است که یک بانک ، موسسه مالی یا صرافی به دنبال درخواست مشتری خود به کارگزار خارج از کشور (بانک ، موسسه مالی یا صرافی خارجی) می‌دهد تا به موجب آن مبلغی را به دریافت کننده حواله پرداخت کند .

نرخ حواله ارزی نیز به معنای نرخی ارز یا دلاری است که در قالب حوالجات اعلام می‌شوند و تفاوتی با نرخ ارز یا دلار بازار آزاد دارند . در سالهای اخیر به علت تحریم ها حجم حواله ارزی و دلاری با کاهش چشمگیری همراه بوده است .

نکته مهم اینجاست که چون در دلار حواله پای اسکناس وسط نیست ، قیمت آن به میزان اندکی ارزان‌تر از وقتی می‌افتد که می خواهید دلار به صورت نقدی بخرید .

۹- دلار فردایی

از دیگر انواع دلار در ایران می‌توان به دلار فردایی اشاره کرد . این نوع دلار یک ریسک است . چون امکان دارد سود یا ضرر زیادی داشته باشد .در تعریف آن باید گفت ، دلاری است که امروز معامله می‌شود برای تحویل فردا . این شیوه مختص بازار غیر رسمی است و تابع نوسانات و رویدادهای مختلف می باشد . یعنی لزوما نمی توان گفت دلار فردایی ارزان‌تر یا گران‌تر است . ممکن است بر اساس پیش بینی های فعالان بازار غیر رسمی قیمت آن بالا و پایین شود .

برای مثال شما با توجه به قیمت دلار امروز صد دلار سفارش می‌دهید و بر اساس همین قیمت روز هم هزینه‌اش را از شما می‌گیرند اما فردا به شما دلار را تحویل خواهند داد . حالا ممکن است از امروز تا فردا قیمت دلار افزایش یابد و شما سود کنید، یا قیمتش کاهش یابد و شما ضرر کنید . در هر صورت شما صد دلار خواهید داشت با هر ارزشی که پیدا کند .

۱۰- دلار حج

دلار حج از انواع دلار در ایران است که برای پرداخت هزینه سفر به حجاج داده می شود . به عنوان ارز همراه به هر نفر از زائران ۲۰۰ دلار ارز مسافرتی داده می شود . نکته ای که وجود دارد این است که این دلار حتی از دلار دولتی و نیمایی هم ارزان‌تر است . علت آن هم این است که برای حجاج تسهیلات متعددی در نظر گرفته می‌شود که یکی از آنها همین دلار حج است . به هر فرد در هر سفر حج مقدار مشخصی دلار تعلق می‌گیرد که این مقدار هم ثابت نبوده و نسبت به شرایط اقتصادی متغیر است .

۱۱- دلار مسافرتی

در گذشته به افرادی که قصد مسافرت خارج از کشور را داشتند مقداری دلار تعلق می‌گرفت که قیمتش یک درصد بالاتر از ارز دولتی بود . اما در سال‌های گذشته با توجه به کمبود ارز دولتی و نیمایی ، قیمت یک درصد بالاتر اجرا نمی‌شود . حتی در اکثر موارد دلار مسافرتی تفاوت چندانی با دلار آزاد ندارد . دلار مسافرتی یکی از پرطرفدارترین انواع دلار در ایران است .

ارز مسافرتی ، به مسافران خارج از کشور به صورت یک بار در سال تخصیص داده می شود . یعنی شما چه به صورت زمینی ، چه به صورت هوایی و چه به صورت دریایی سفر کنید ، یک بار در سال این فرصت را خواهید داشت تا بر اساس حواله ارزی ، ارز مسافرتی دریافت کنید . این ارز، بهایی به نسبت کمتر از ارز آزاد دارد .

در بخشنامه جدید بانک مرکزی قرار بود که ارز مسافرتی یک درصد بالاتر از ارز ثانویه یا همان نیمایی قیمت بخورد . اما حالا چون صرافی ها می گویند ارز ثانویه در دسترس نیست عملا قیمت دلار مسافرتی معادل همان ارز آزاد می افتد .

۱۲- ارز دارویی

این گزینه را وارد این فهرست انواع دلار در ایران کردیم چون بعضی تصور می کنند دلاری که به واردات دارو می دهند تکان نخورده است . در حالی که دارو یکی از اقلام ۲۵ گانه ای است که ارز دولتی می گیرد و دیگر خبری از ارز دارویی که کمتر بود ، نیست .

۱۳- دلار شرکتهای هواپیمایی

قیمت بلیت هواپیما به طور ناگهانی گران شده چون قبلا ایرلاین ها از ارز دولتی استفاده می کردند . اما حالا باید با ارز آزاد کار کنند . یعنی خود به خود باید بلیت هواپیما پیش از دو برابر گران شود . با این حال مذاکراتی انجام شده که ایرلاین ها هم بتوانند ارز نیمایی بگیرند . اگر این امر محقق شود قیمت ها حداکثر ۵۰ درصد قیمت قبل باید گران شود . البته به نظر می رشد که ارز شرکت های هواپیمایی هم در حال آزاد شدن است .

۱۴- دلار آزاد

نرخ دلار آزاد یا به طور کلی نرخ ارز آزاد به نرخ خرید و فروش دلار و ارز در بازار آزاد (بازار غیررسمی و غیرمتشکل دولتی) گفته می‌شود . علاوه بر دلار سنا ، دلار آزاد نیز قابل خرید و فروش توسط عموم مردم هستند با این تفاوت که محدودیت خرید برای این بازار وجود ندارد . بنابراین از مقبولیت بیشتری در میان مردم برخوردار است و نرخ دلار آزاد مبنای بسیاری از محاسبات قرار می‌گیرد . افرادی که به دنبال کسب درآمد دلاری از اینترنت هستند ، با دلار آزاد کار می کنند .

هرگونه رخداد سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی که بر کلیت کشور تاثیرگذار باشد و ریسک سیستماتیک کشور را تحت تاثیر قرار دهد ابتدا با نوسان در نرخ دلار آزاد خود را نشان می‌دهد و به دنبال آن دلارهای نیمایی و دلار سنا نیز جا به جا می‌شوند .

همان طور که در معرفی دلار تهران به عنوان یکی از انواع دلار در ایران گفته شد ، دلار در بازار آزاد تهران در مناطق مختلفی معامله می‌شوند که براساس محل معامله نام متفاوتی همچون دلار سبزه میدان و دلارافشار ، دلار چهارراه استانبول دارد . اما به طور کلی تنها یک نرخ را برای دلار بازار آزاد اعلام می‌کنند .

به عنوان مثال دلار سبزه میدان نام خود را از محلی در نزدیکی میدان فردوسی که معامله گران در آن منطقه دلار را خرید و فروش می‌کنند گرفته است . قیمت دلار در بازار آزاد از سایر نرخ های دلار مانند حواله دلاری و غیره بیشتر است . قیمت لحظه ای دلار در بازار آزاد را می‌توانید در برخی سایت‌ها یا کانال های مرتبط مشاهده کنید .

۱۵- دلار دوبی

عموما دلار در کشورهای همسایه به خصوص کشورهایی که مبادلات و مراودات تجاری زیادی با آنها داریم حائز اهمیت هستند . یکی از آنها دلار دوبی است که به دلیل مبادلات ارزی از اهمیت زیادی برخوردار است و گاهی مبنای پیش بینی برای نرخ دلار بازار آزاد داخل قرار می‌گیرد .

مراحل خرید ارز از صرافی

مطمئن ترین راه برای خرید ارز و یا سکه طلا مراجعه به صرافی های معتبر است . به تازگی خرید ارز سهمیه ای شروط جدیدی دارد که افتتاح حساب ارزی یکی از این مراحل است . برای این منظور مشتریان به بانک ملی مراجعه کرده و درخواست افتتاح حساب ارزی می‌دهند . پس از افتتاح حساب و دریافت شماره شبای حساب ارزی خود ، می‌بایست به سایت صرافی مراجعه کنند .

مدارک لازم برای دریافت ارز سهمیه ای عبارتند از :

– اصل و کپی کارت ملی .

– سیم کارت به نام مشتری .

– کارت بانکی به نام مشتری .

همچنین برای دریافت ارز می‌بایست شماره یا کد شبای حساب ارزی خود را در اختیار صرافی قرار دهید تا ارز شما به آن حساب واریز شود . ۵ تا ۶ روز پس از واریز نیز امکان برداشت ارز را خواهید داشت . در آخر نکته ای که باید عنوان شود این است که برای افتتاح حساب ارزی باید قبل از انجام این مراحل مقداری ارز به عنوان مثال ۱۰۰ دلار در حساب ارزی خود قرار دهید که امکان برداشت آن به مدت ۴ تا ۵ ماه وجود ندارد .

سوالات متداول درباره دلار

نرخ ارز به چه معناست؟

نرخ ارز مقدار پولی است که از واحد پول ملی (یعنی ریال) باید بپردازید تا آن ارز خاص را خریداری کنید .

انواع نرخ ارز در ایران چقدر تفاوت قیمت دارند؟

ارزان‌ترین دلار ، دلار دولتی است که با نرخ ثابت به واردات کالاهای اساسی تعلق می‌گیرد . دلار آزاد که قیمت متفاوتی بر حسب عرضه‌وتقاضا دارد ، گران‌ترین دلار است .

شرایط دریافت انواع دلار مسافرتی چیست؟

برای دریافت این دلار ، ارائه بلیت سفر الزامی است . همچنین نامحدود نبوده و سقف مشخصی دارد . البته این شرایط شامل جزئیاتی است که باید بررسی شود . مثلا مقدار آن ، برای سفر به کشورهایی که نیاز به ویزا دارند با کشورهایی که نیاز به ویزا ندارند و نیز در سفرهای زمینی با هوایی متفاوت است .

سخن پایانی انواع دلار در ایران

توجه کنید که انواع مختلفی از دلار در بازار ایران وجود دارد ، که هر کدام با توجه به شرایط و نیازهای خریداران و فروشندگان مورد استفاده قرار می‌ گیرند . همچنین انواع نرخ دلار با توجه به کاربرد آن تغییر می‌کند و دارای قیمت های مختلفی می باشد . ضمن اینکه عده ای در ایران با توجه به اوضاع اقتصادی نابسامان ، عدم ثبات قیمت ها و تحریم آمریکا ، اقدام به سرمایه گذاری روی ارزهای خارجی مخصوصا دلار می کنند .

تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در بازار دلار و یا عدم سرمایه‌گذاری در آن ، به عوامل مختلفی مانند اهداف مالی شما ، میزان تحمل ریسک و شرایط اقتصادی کشور بستگی دارد . اگر قصد سرمایه گذاری در این بازار را دارید ، همیشه قبل از خرید و فروش دلار ، به انواع نرخ دلار و نرخ روز آن در بازار توجه داشته باشید و از صرافی‌ های مجاز در این زمینه استفاده کنید . از آن مهمتر اینکه ، شما باید انواع دلار در بازار ایران را بشناسید تا بیشترین سود را از این بازار کسب کنید .

نکته آخر انواع دلار در ایران اینکه ، کشور ما برای واردات و صادرات به دلار وابسته است . از طرفی تحریم‌ها موجب شده تأمین ارز با مشکلاتی مواجه شود . به‌این‌ترتیب انواع دلار با قیمت‌های مختلف در بازار وجود دارند . قیمت هر یک از این دلارها تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد که در این مقاله سایت پول یابی به برخی از این موارد اشاره شد . شناخت انواع نرخ دلار به ما در انتخاب بهترین مورد که مناسب کاربرد مورد نظرمان است ، کمک خواهد کرد . با شناخت انواع ارز دلار در ایران می‌توانید بهترین مورد را برای کاربردی که مدنظرتان است ، انتخاب کنید .